نوشته‌ها

سایت ویستاژن در این مطلب به زندگی نامه  ریچارد داوکینز پرداخته است.

 زندگی نامه داوکینز

ریچارد داوکینز در ۲۶ مارس ۱۹۴۱ در نایروبی کنیا زاده شد.پدرش یک سرباز بود که در جنگ جهانی دوم از کنیا به انگلیس بازگشت تا به نیروهای متفقین بپیوندد. آن ها در سال ۱۹۴۹ زمانی که ریچارد هشت ساله بود به انگلستان بازگشتند.پدر و مادرش، هر دو به علوم طبیعی علاقه مند بودند و پاسخ پرسش های داوکینز را به شکل علمی می دادند.

داوکینز دوران کودکی خود را یک پرورش معمولی انگلیکان توصیف می کند. او به گفته خودش در ۹ سالگی شروع به شک کردن در وجود خدا کرد؛ ولی برهان نظم او را قانع می کرد. دریافت این نکته که در جهان ادیان گوناگون وجود دارند، و مسیحی بودن او شانسی بوده، و اگر در جای دیگری به دنیا می آمد دین دیگری داشت بر وی تأثیر گذاشت و فهمید که چون هزاران دین گوناگون وجود دارند همگی نمی توانند درست باشند. در ۱۶ سالگی با داروینیسم آشنا شد و دریافت که پیچیدگی های جانداران نیازی به خالق و طراح ندارد و ایمان دینیش را از دست داد. بعدها با تحصیل در رشته زیست شناسی و هر چه بهتر فهمیدن جوانب قضایا، کاملاً به توضیح مادی و طبیعی حیات و غیرضروری بودن خالق فراطبیعی اذعان نمود.

داوکینز به دنبال علاقه ای که از کودکی همراهش بود؛ یعنی زیست شناسی رفت و در رشتهٔ جانورشناسی دانشگاه آکسفورد به تحصیل پرداخت. در آنجا نیکو تینبرگن رفتارشناس جانوری برندهٔ جایزه نوبل استاد راهنما و تز دکترایش بود. او پس از دریافت دکترا یک سال دیگر در آکسفورد ماند و زیر نظر تینبرگن به پژوهش های رفتارشناسی جانوران پرداخت.

او در اواخر دههٔ شصت به عنوان استادیار در دانشگاه برکلی کالیفرنیا کار می کرد. این دوران مصادف بود با بحبوحهٔ جنگ ویتنام که داوکینز همچون بسیاری از استادان و دانشجویان دانشگاه مخالف آن بودند و او به شدت درگیر فعالیت های ضد جنگ شد. سپس در ۱۹۷۰ به عنوان استاد در دانشگاه آکسفورد مشغول به کار گردید. در دههٔ هفتاد داوکینز به توضیح دانش برای عموم علاقه مندان روی آورد. نخستین کتابش را به نام در زیست شناسی فرگشتی در سال ۱۹۷۶ نوشت؛ که کتابی مشهور و تأثیرگذار گردید و موجی نو « ژن خودخواه »  به وجود آورد.

داوکینز سخنرانی های علمی قابل توجهی داشته است. از جمله سخنرانی مایکل فارادی، سخنرانی یادبود توماس هاکسلی و سخنرانی تینبرگن. او همچنین به عنوان نویسنده با مجلات سرشناس علمی و با دانشنامه انکارتا در زمینه دانشنامه فرگشت همکاری داشته است. او به عنوان دبیر ارشد با مجلهٔ فری اینکوایری همکاری دارد و جز هیئت امنای مجلهٔ اسکپتیکاست.

او عضو گروه های خبرهٔ بسیاری از جمله آکادمی پادشاهی علوم و آکادمی پادشاهی ادبیات بریتانیا است. وی همچنین رئیس بخش علوم زیستی انجمن پیشبرد دانش بریتانیا می باشد. در سال ۲۰۰۴ کالج بالیول دانشگاه آکسفورد جایزه داوکینز را برای اهدا به پژوهش های برجسته در زمینهٔ بوم شناسی و رفتارشناسی جانوران در خطر انقراض تأسیس نمود.

داوکینز در سال ۱۹۹۵ به دریافت کرسی فهم عمومی چالرز سیمونی آکسفورد نائل شد؛ که در سپتامبر ۲۰۰۸ به خاطر رسیدن به سن بازنشستگی اجباری دانشگاه باید از آن بازنشسته شود. او همچنین از ۱۹۷۰ عضو هیئت مدیرهٔ نیوکالج آکسفورد بوده است.

 

اعتقادات داوکینز

داوکینز آشکارا خداناباور است و از منتقدان بنام مذهب به شمار می آید. برخی او را بی خدایی ستیزه جو (گروهی از خداناباوران که نسبت به مذهب نگرشی ستیزه جویانه دارند) می دانند. داوکینز خداناباوریش را نتیجه منطقی درک خود از نظریه فرگشت و درک این که دین و علم ناسازگارند می داند.

داوکینز در سال ۱۹۸۶ در کتاب ساعت ساز نابینا می نویسد: پیش از کشف تکامل توسط علم یک خداناباور بر پایه نظرات هیوم می توانست بگوید: من برای اشکال پیچیده بیولوژیک توضیحی ندارم. تنها می توانم بگویم که خدا توضیح خوبی در این رابطه نیست. بهتر است که صبر کنیم و چشم امید داشته باشیم تا شخصی با نظری بهتر از راه برسد. بدون شک این دیدگاه، گرچه از نظر منطقی درست بنظر می رسید، ولی توان متقاعد ساختن افراد را به طور کامل نداشت. هرچند بی خدایی ممکن است پیش از داروین نیز قابل دفاع کردن بوده باشد، ولی این داروین بود که این امکان را فراهم کرد که یک فرد خداناباور، و درهمان حال از نظر ذهنی متقاعد و راضی باشد.

انتقاد از آفرینش گرایی

داوکینز یکی از منتقدان شاخص آفرینش گرایی (اعتقاد دینی مبنی بر اینکه انسان ها، موجودات زنده و تمامی جهان به وسیلهٔ خدا آفریده شده) محسوب می شود. او اعتقاد به آفرینش گرایی اخیر دنیا (نوعی از آفرینش گرایی که بر پایه تعالیم انجیل و تورات، سن زمین و جهان را تنها چند هزار سال می داند) را اشتباهی ابلهانه و مخالف عقل سلیم می داند. داوکینز در سال ۱۹۸۶ در کتاب خود به نام«ساعت ساز نابینا» بحث مربوط به طراحی را که یکی از مهم ترین مباحثی است که آفرینش گرایان به آن تکیه می کنند، به باد انتقاد گرفت. او در این کتاب با مثال مشهور ویلیام پیلی الهیدان قرن هجدهم به مخالفت پرداخته است.

پی لی در کتاب خود(خداشناسی طبیعی) ذکر می کند: همان گونه که یک ساعت بواسطه این که بسیار پیچیده و کارآمد است نمی تواند خودبخود و تنها از روی تصادف به وجود آمده باشد،تمامی موجودات زنده که به مراتب پیچیده ترند باید هدفمندانه طراحی شده باشند.

داوکینز معتقد است که که انتخاب طبیعی برای توضیح کارآمدی آشکار و پیچیدگی غیر تصادفی دنیای بیولوژیک و موجودات زنده کافی است. او می گوید انتخاب طبیعی گرچه فرایندی خودبخود، فاقد شعور و کور است، در طبیعت همان نقش ساعت ساز را بازی می کند. 

توضیح داوکینز در مورد کلمه میم 

داوکینز کلمهٔ میم(معادل فرهنگی ژن) را به منظور توضیح این که چگونه اصول داروینی ممکن است برای تشریح گسترش عقاید و پدیده های فرهنگی بکار روند، ابداع کرد. این کار منجر به به وجود آمدن رشته ای بنام میمتیک گردید. میم به هر موضوع فرهنگی که یک ناظر بتواند آن را یک همانندساز در نظر گیرد، اشاره دارد. فرض داوکینز این است که بسیاری از پدیده های فرهنگی، به ویژه هنگام روبرو شدن با انسان ها (انسان ها بواسطه روند تکاملی خود به شکل نسبتاً کارآمدی توانایی کپی کردن اطلاعات و رفتار را دارند) قابل همانندسازی هستند. میمها همیشه بدون اشتباه کپی نمی شوند و در معرض تعدیل، ترکیب و تغییر به وسیلهٔ عقاید دیگر قرار دارند و این روند می تواند به تولید میمهای جدید بینجامد. این میم های جدید خود می توانند همانند سازهای کارآمد تر یا ناتوان تری از نیاکانشان باشند و این زمینه ای است برای فرضیه فرگشت فرهنگی (تکامل فرهنگی) که متناظر با فرگشت بیولوژیک بر پایه ژن است. داوکینز پس از تعیین خطوط اصلی نظراتش در کتاب ژن خودخواه، وظیفه گسترش این نظریه را به عهده دیگران از جمله سوزان بلک مور گذاشت.

 زیست شناسی فرگشتی

از دیدگاه علمی، داوکینز بیشتر به دلیل گسترش و عمومی سازی نگرش ژن محور در فرضیه فرگشت شناخته شده است. این دیدگاه او به روشنی در کتاب هایش بنام های ژن خودخواه (سال ۱۹۷۶ ) و فنوتیپ گسترش یافته ( ۱۹۸۲ ) به چشم می خورد. داوکینز یک رفتارشناس جانوری است و از این رو به بررسی ارتباط رفتار حیوانات با انتخاب طبیعی علاقه مند است. او بر این باور است که ژن واحد اصلی انتخاب در فرایند فرگشت است. او همواره در مورد دیدگاه های مربوط به فرایندهای ناسازگارانه در فرگشت و اعتقاد به انتخاب در سطحی بالاتر از ژن، نگرشی بسیار شکاکانه داشته است. داوکینز به ویژه نسبت به اهمیت انتخاب گروهی به عنوان پایه خیرخواهی و ازخودگذشتگی، نگرشی انتقادآمیز دارد. او با بهره گیری از نقطه نظرات دبلیو دی همیلتون در مورد انتخاب قومی و رابرت تریورز درمورد از خودگذشتگی متقابل، دیدگاه خود را در مورد از خودگذشتگی در کتاب ژن خودخواه انعکاس داده است.

      کتاب ها 

         ژن خودخواه ۱۹۷۶ میلادی(ترجمه به فارسی توسط دکتر جلال سلطانی، انتشارات مازیار، ۱۳۹۶)

         فنوتیپ گسترش یافته ۱۹۸۲ میلادی

         ساعت ساز نابینا ۱۹۸۶ میلادی (ترجمه به فارسی توسط شهلا باقری و محمود بهزاد، انتشارات مازیار)

         رودخانه ای از بهشت ۱۹۹۵ میلادی

         صعود به قلهٔ ناممکن ۱۹۹۶ میلادی

         گسیختن رنگین کمان ۱۹۹۸ میلادی

         دین یار شیطان ۲۰۰۳ میلادی

         داستان نیاکان ۲۰۰۴ میلادی

         پندار خدا (توهم خدا) 2006 میلادی

         کتاب آکسفورد علمی نویسی مدرن ۲۰۰۸ میلادی

         بزرگ ترین نمایش روی زمین: مدرکی برای تکامل ۲۰۰۹ میلادی

         جادوی واقعیت: چگونه می دانیم چه چیزی واقعاً درست است ۲۰۱۱ میلادی

         میل به شگفتی: دانشمند می سازد ۲۰۱۳ میلادی

         شمعی کوچک در تاریکی: زندگی من و علم ۲۰۱۵ میلادی

 

 

·       مستندها:

         خوب ها زودتر می روند ۱۹۸۷

         ساعت ساز نابینا ۱۹۸۷

         رشد در جهان ۱۹۹۱

         شکستن فاصل دانش ۱۹۹۶

         نوارهای بی خدایی ۱۹۹۶

         سؤال بزرگ ۲۰۰۴

         ریشهٔ همهٔ شرها ۲۰۰۶

         دشمنان خرد ۲۰۰۷

         نبوغ چارلز داروین ۲۰۰۸

         تهدید مدارس دینی ۲۰۱۰

         روابط جنسی، مرگ و معنای زندگی ۲۰۱۲

         ناباوران ۲۰۱۳

       جوایز

  •          انجمن جانورشناسی لندن مدال نقره  ۱۹۸۹
  •         جایزه مایکل فارادی ۱۹۹۰
  •          جایزه کیستلر  ۲۰۰۱
  •             International Cosmos Prize (1997)
  • Nierenberg Prize (2009)
  •        همکار انجمن سلطنتی 2001

 

گردآورنده: جناب آقای حسن مسرور