نوشته‌ها

زیست شناسی گیاهی

زیست شناسی جزو پایه ای ترین و شیرین ترین علوم محسوب می شود. دنیای زیست شناسی شاخه ها و گرایش های مختلفی را شامل می شود. در این مطلب به بررسی یکی از شیرین ترین و متنوع ترین  شاخه  های زیست شناسی یعنی زیست شناسی  گیاهی می پردازیم . در این شاخه از زیست شناسی تنها به بررسی گیاهان، شامل گیاهانی که در ادوار گذشته زمین وجود داشتند و گیاهان امروزی پرداخته می شود .

زمینه های مختلف زیست شناسی گیاهی شامل بیوشیمی، اندام زایی گیاهان، گیاه شناسی، فیزیولوژی گیاهی و جلبک شناسی می باشد.

زیست شناسی گیاهی را می توان به دو بخش سیستماتیک و فیزیولوژی تقسیم بندی کرد. در سیستماتیک به طبقه بندی و اسامی گیاهان و در فیزیولوژی به بررسی اندام ها و بخش های مختلف گیاهان و نحوه زندگی آن ها پرداخته می شود .

همانطور که گفته شد علوم زیستی دارای بخش های متعددی است که یکی از آن ها زیست شناسی گیاهی می باشد .

گیاهان نقش پررنگی در اکوسیستم های مختلف دارند و تولید کنندگان غذا هستند. در بخش های مختلفی از زندگی آدمی نیز همچون خوراک ، پوشاک و …  نقش گیاهان ، انکار نا شدنی است. گیاهان همچنین به عنوان بهترین منبع تولید دارو شناخته می شوند همه ی این موارد نشان دهنده اهمیت شناخت گیاهان مختلف و ضرورت تربیت نیروهای زبده و متخصص در زمینه  گیاه شناسی است .

فراگیری دانش علوم گیاهی برای حفظ محیط زیست امری ضروری است. کارشناسان علوم گیاهی می توانند با بهره گیری از دانش خود و کار در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی به این امر کمک کنند.

دانشجویان این رشته با گذراندن واحد های اختصاصی و حدود 10 واحد دروس اختیاری مرتبط فارغ التحصیل می شوند . موسسات و مراکز پژوهشی معمولا با توجه به نیاز خود به نیروی متخصص ، نیروی خود را از میان دانش آموختگان مقطع کارشناسی ارشد و یا دکترا انتخاب می کنند. لذا علاقه مندان به این رشته لازم است برای ایجاد فرصت شغلی بهتر برای خود دوره  تحصیلات تکمیلی خود را به پایان برسانند . کارشناسان علوم گیاهی (دارای مدرک لیسانس ) به دلیل نداشتن تخصص مورد نیاز مراکز پژوهشی معمولا با استخدام در آموزش و پرورش به تدریس کتب زیست شناسی در مقطع دبیرستان می پردازند . با این حال شور و اشتیاق و انگیزه یک فرد می تواند نقش مهمتری از تحصیلات را ایفا کند . به عنوان مثال  با توجه به افزایش استفاده مردم از گیاهان دارویی ، یک کارشناس علوم گیاهی با تحقیق بر روی گیاهان دارویی منطقه زندگی خود و احیای آن ها می تواند  به دستاورد های خوبی برسد . همچنین به دلیل گسترده بودن گیاهان ، کارشناس علوم گیاهی می تواند به صورت شخصی یا در آزمایشگاه های کوچک به مطالعه و تحقیق بپردازد . همچنین کارشناس زیست شناسی گیاهی می تواند در صورت داشتن سرمایه مورد نیاز به زمینه بیوتکنولوژی ، ژنتیک و کشاورزی نیز وارد شود .

به دلیل گستردگی تنوع گیاهان دانشجویان این رشته می بایست دارای حافظه ی خوبی برای حفظ کردن و یادگیری اسامی و ویژگی های گیاهان مختلف باشند . این بدین معنا نیست که همه چیز را حفظ کنند . یک سری قواعد و اصول کلی وجود دارد که با یادگیری آن ها می توان به خوبی در این زمینه به موفقیت رسید .

علاقه مندی به گیاهان مختلف از ویژگی های مهم یک دانشجوی رشته زیست شناسی گیاهی است. زیرا باید بتواند روز های زیادی در طبیعت به دنبال گیاهان مختلف باشد و یا در آزمایشگاه به مطالعه و بررسی اندام های گیاهان مشغول باشد .

رشته ی سیستماتیک نظم و ترتیب را می طلبد ، دانشجوی رشته ی سیستماتیک گیاهی باید بتواند اطلاعات گیاهان را در ذهن خود به خوبی طبقه بندی کند . در رشته فیزیولوژی نیز به هوش و قدرت تجزیه تحلیل خوبی نیاز است.

زیست شناسی گیاهی صبر و تحمل زیادی را نیاز دارد زیرا تحقیق و آزمایش بر روی گیاهان زمان می برد و طول می کشد تا عکس العمل گیاه را مشاهده کنیم لذا باید صبور باشیم. همچنین در سال های اول این رشته مباحث علوم پایه همچون فیزیک و شیمی ارائه می شود که پایه و بنیان بسیاری از علوم همچون زیست شناسی می باشد .

جزئیات دوره کارشناسی (لیسانس) رشته زیست شناسی گیاهی 

دوره کارشناسی زیست گیاهی که جزء آموزش های عالی است با  هدف تربیت نیروهای زبده به منظور پاسخ به نیاز های موسسات مختلف علمی تحقیقاتی ، آموزشی و … در کشور ایجاد گردید . مانند سایر رشته های مقطع کارشناسی که معمولا 8 نیمسال (ترم) و 4 سال طول می کشد ، دانشجو می تواند با گذراندن 22 واحد دروس عمومی ، 21 واحد دروس پایه ، 10 واحد دروس اختیاری و 82 واحد دروس اختصاصی موفق به اخذ مدرک کارشناسی شود . (ممکن است در طول زمان تغییراتی جزئی ایجاد شود )

برخی از دروس اختصاصی در رشته زیست شناسی گیاهی عبارت اند از :

مرفولوژی گیاهی ، فیزیولوژی گیاهی ، اکولوژی گیاهی ، اصول طبقه بندی در گیاهان قارچ شناسی.

همچنین در آزمون ورودی دانشگاه ضرایب دروس به شرح زیر است 

زیست شناسی ضریب 4 ، شیمی ضریب 2 ، فیزیک ضریب 2 ، ریاضیات ضریب 1 و زمین شناسی دارای ضریب صفر می باشد .

در مقطع کارشناسی ارشد ، زیست شناسی گیاهی دارای 3 رشته ی زیست شناسی تکوینی گیاهان ، سیستماتیک و اکولوژِی گیاهان و فیزیولوژی گیاهی می باشد .

شناخت مراحل تکوین گیاهان بسیار مهم و ضروری است که در زیست شناسی تکوین گیاهان به آن پرداخته می شود .

در شاخه سیستماتیک نیز به طبقه بندی و تفاوت ها و تمایز های گیاهان مختلف پرداخته می شود .

اعمال حیاتی گیاهان ، تنفس ، فتوسنتز و فرایندهای رشد و نمو و اندام زایی نیز در حوزه فیزیولوژی گیاهی بررسی می شود .

در پایان شایان ذکر است 

زیست شناسی از مهم ترین و جذاب ترین علوم است و در این میان به دلیل نقش پر رنگ گیاهان در جهان هستی شناخت گیاهان امری مهم و ضروری است . زیست شناسی گیاهی یکی از شاخه های علم زیست شناسی است که دارای گرایش ها و شاخه های  مختلفی می باشد . در یک طبقه بندی کلی می توان زیست گیاهی را به دو بخش سیستماتیک و فیزیولوژی طبقه بندی کرد . بازار کار این رشته نیز متنوع بوده و معمولا نیروهای متخصص دارای تحصیلات تکمیلی در آزمایشگاه های تحقیقاتی و مراکز پژوهشی مشغول کار می شوند . آموزش و پرورش نیز  کارشناسان علوم گیاهی را به عنوان مدرس کتب زیست شناسی جذب می کند .

حافظه قوی ، صبر و بردباری و پشتکار از ویژگی های افراد موفق در زمینه زیست شناسی گیاهی است.

در مقاطع بالاتر ، زیست شناسی گیاهی به صورت دقیق تر و جزئی تر دسته بندی می شود.

گردآوری: جناب آقای صادق صادقی