نوشته‌ها

ضرورت رعایت نکات ایمنی در آزمایشگاه

سایت ویستاژن در این مقاله به آموزش نکات ایمنی داخل آزمایشگاه پرداخته است. 

اولین و مهم ترین شرط کار در آزمایشگاه رعایت نکات ایمنی است، گرچه رعایت این نکات به تنهایی سلامت محقق را تضمین نمی کند. اما احتمال خطرات را به حداقل می رساند. برخی خطرات غیرقابل پیش بینی هستند که با دقت و هوشیاری می توان این خطرات را  تا حد زیادی کاهش داد.

 

پروتکل عمومی ایمنی در آزمایشگاه

  • ایمنی شخصی
  • ایمنی چشم
  • تماس با مواد خطرناک زیستی
  • تماس با سوزن ها و اجسام تیز

ایمنی عمومی فردی

  1. خوردن، آشامیدن، استعمال دخانیات، استفاده از لوازم آرایشی یا رژ لب، استفاده از لنز طبی در مکان هایی که نمونه ها استفاده می شوند،ممنوع است.
  2. مواد غذایی و آشامیدنی نباید در یخچال ها ،فریزرها، کابینت ها یا قفسه ها، میز ها یا نیمکت هایی که خون یا دیگر مواد عفونی نگهداری می شوند، یا دیگر محل های محتمل به آلودگی، قرار داده شوند.
  3. موی بلند،کراوات، شال و گوشواره ها باید محفوظ باشند.
  4. خودکار و مداد ها را داخل دهان نبرید!
  5. هرجا که لازم باشد باید از تجهیزات حفاظتی شخصی مناسب استفاده شود.

 

 

تجهیزات ایمنی آزمایشگاه

 

  • روپوش آزمایشگاهی

به منظور جلوگیری از سرایت آلودگی به شما و لباستان، روپوش آزمایشگاهی را نباید خارج از آزمایشگاه پوشید.

  • پاپوش های آزمایشگاهی

شامل کفش های معمولی کاملا پوشیده است تا از تمام قسمت های پا در برابر سوراخ شدن بوسیله ی اجسام تیز یا شکسته پیشگیری کند. همچنین مانع آلوده شدن پا توسط مواد عفونی می شود.

  • دستکش ها

برای استفاده از خون و مایعات بدن، تماس با لایه های موکوسی و … استفاده می شود.

  • عینک ها حفاظتی

 عینک و ماسک در زمان تماس با ذرات سمی معلق در هوا و مواد شیمیایی استفاده می شوند.

           6.هرگز پیپت دهانی انجام ندهید و برای پیپت کردن تمام مایعات از ابزار پیپتی مکانیکی استفاده کنید.

         7.شستشوی مکرر دست ها یک اقدام احتیاطی مهم است که باید پس از ارتباط با بیمار یا نمونه های آزمایشی انجام شود. روش های مناسب شستشوی دست ها شامل صابون، آبکشی و 10 تا 15 ثانیه مالش دست ها و عمل شستشو است. پس از شستشو دست ها باید خشک شوند و شیر آب بوسیله دستمال توالت بسته شود.

زمان شستشوی دست ها

  • پس از اتمام کار و پیش از ترک آزمایشگاه
  • پس از خارج کردن دستکش ها از دست
  • پیش از خوردن و آشامیدن، استفاده از لوازم آرایشی، تعویض لنز طبی یا استفاده از سرویس بهداشتی.
  • پیش از تمام فعالیت هایی که مستلزم به استفاده از دست در ارتباط با لایه موکوسی است.
  • فورا پس از ارتباط تصادفی پوست با خون یا دیگر مواد عفونی
  • بین ارتباط با بیماران

       8.سطوح کار آزمایشگاه باید روزانه پس از ریختن خون یا مایعات، ضدعفونی شوند (استفاده از کلروکس رقیق شده در آب با نسبت 1 در 10)

ایمنی چشم

 

1.اطلاع از محل قرار گرفتن نزدیک ترین جایگاه شستشوی چشم و چگونگی استفاده.

2.استفاده از عینک ایمنی در موارد زیر

  • زمان کار با حلال ها یا معرف های سوزش آور خاص یا تلغیض کردن اسید و باز ها
  • زمان انجام آزمایش هایی که محتمل تولید کردن قطره ها و ذرات معلق در هوا از خون یا دیگر مایعات بدن هستند.
  • زمان استفاده از معرف ها تحت فشار
  • حین کار در مجاورت با تشعشع ماورا بنفش

3.پوشیدن لنز طبی در آزمایشگاه لازم به احتیاط های بیشتری دارد. گازها و بخارات در زیر لنز متمرکز می شوند و موجب بروز صدمات دائمی چشم می شوند. علاوه براین، در صورت اتفاقی پاشیده شدن مواد شیمیایی در یک چشم،تقریبا غیرممکن است که بتوان لنز طبی را به منظور آبیاری کردن چشم خارج کرد،چون چشم بصورت غیر ارادی دچار اسپاسم پلک می شود. افرادی که مستلزم پوشیدن لنز طبی هستند باید به سرپرست خود اطلاع دهند.

 

استفاده ایمن از مواد  زیستی خطرناک

1.شما باید از تمام نمونه های بیماران بعنوان مواد زیستی خطرناک استفاده کنید. یعنی در تمام زمان ها باید تمام اقدام های احتیاطی همگانی انجام شود.

2.زمان انجام کار در آزمایشگاه باید نکات زیر را انجام داد

  • لباس های محافظ پوشید (روپوش آزمایشگاه، دستکش ها، اگر زخم یا خراشیدگی دارید از چسب زخم استفاده کنید)
  • از ریختن مواد و تشکیل ذرات معلق پرهیز کنید.
  • اگر دست ها با خون یا دیگر مایعات بدن عفونی شد،باید فورا شسته شود.
  • پیش از برداشتن تلفن و استفاده از صفحه کلید کامپیوتر،  دستکش ها باید از دست خارج شوند و نباید بیرون از محل کار پوشیده شوند. دست ها همیشه باید فورا پس از خارج شدن دست ها شسته شوند.
  • پس از تکمیل فعالیت های آزمایشگاهی و پیش از خروج از آزمایشگاه، باید دست های خود را بشویید. تمام پوشش های حفاظتی باید پیش از ترک آزمایشگاه، از تن خارج شوند.
  • تمام مواد خطرناک زیستی باید درون کیسه های مخصوص دور انداخته شوند تا اتوکلاو شوند.
  • تمام میزها باید بوسیله محلول ضدعفونی کننده مناسب ضدعفونی شوند: 1)در ابتدای روز 2)در صورت ریختن نمونه  3)در انتهای روز

استفاده از وسایل تیز

1.سوزن های آلوده و دیگر اجسام تیز هیچگاه بوسیله دست شکسته نشوند، خم نشوند، روکش زده نشوند و یا روکش مجدد نشوند.

2.سوزن های استفاده شده از سورنگ های یکبار مصرف جدا شوند.

مواد آزمایشگاهی خطرناک

به منظور پیشگیری از پاشیدن مواد خطرناک، همیشه اسید را به آب اضافه کنید. مواد اسیدی زمانی که در شناساگر های مخصوصی استفاده می شوند باید با نوارهای مخصوصی برچسب بخورند و در ظروف مخصوصی نگهداری شوند؛ این مواد باید با دقت استفاده شوند و در زمان آماده سازی در زیر هود نگهداری شوند. اسید ها و قلیاها در زمان انتقال باید با روش های مخصوص حفاظتی حمل شوند.

در صورت پاشیدن مواد اسیدی و قلیایی، تمام بافت های انسانی (شامل چشم) باید با آب شسته شوند.

مواد شیمیایی خورنده

مواد شیمیایی سمی

تمام مواد شیمیایی سرطان زا در ازمایشگاه باید دارای برچسب سرطان زا (carcinogen) باشند. در زمان کار با این مواد باید پوشش های حفاظتی پوشیده شود.

مواد شیمیایی اشتعال زا

مواد اشتعال زا باید در محل های مخصوص مواد اشتعال زا نگهداری شوند. تمام محلول های مشتق شده از این مواد باید برچسب اشتعال زا بخورند. مواد اشتعال زا باید ذر محل هایی خالی از منبع احتراق قرار گیرند. این مواد نباید بوسیله یک شعله بدون پوشش گرم شوند.

مواد شیمیایی رادیواکتیو

در زمان کار با مواد رادیواکتیو هیچگونه خوردن،آشامیدن و استعمال دخانیات مجاز نیست و این مواد باید دارای برچسب مواد رادیواکتیو باشند و در محل های مناسب ذخیره شوند. به خاطر داشته باشید حجم قرار گرفتن در معرض تشعشعات با فاصله از این مواد کاهش می یابد.

ایمنی آتش

1.محل قرار گیری تمام خروجی های آتش سوزی، کپسول های آتش نشانی و زنگ های خطر آتش را بدانید.

2.بدانید که چگونه در مواجهه با زنگ خطر آتش و تجهیزات ایمنی آتش به درستی کار مناسب را انجام دهید.

3.کپسول های آتش نشانی دستی بر اساس عملکردشان برای کنترل انواع خاص آتش،رده بندی شده اند:

  • زمان سوختن مواد قابل احتراق (چوب، کاغذ، لباس، آشغال)
  • کپسول آتش نشانی با علامت مثلث سبز با حرف A قابل استفاده است که بوسیله آب یا مواد شیمیایی خشک همه منظوره عمل می کند.
  • زمان سوختن مایعات
  • کپسول آتش نشانی با علامت مربع قرمز با حرف B قابل استفاده است که از کف،ماده شیمیایی خشک یا دی اکسید کربن استفاده می کند.
  • زمان آتش سوزی در اثر برق
  • کپسول آتش نشانی با علامت دایره آبی با حرف C قابل استفاده است که از عوامل خاموش کننده غیر رسانا استفاده می کنند.
  • کپسول آتش نشانی چند منظوره که در انواع آتش سوزی قابل استفاده است و در اکثر آزمایشگاه ها پیدا می شود.

نحوه برخورد صحیح در صورت بروز آتش سوزی در آزمایشگاه

1.افرادی که در خطر هستند را نجات دهید.

2.زنگ خطر:  آ)ایستگاه آتش نشانی را خبر کنید  ب)در صورت توان،اپراتور را از مکان،صفحه تقسیم برق،نوع آتش سوزی و نام خود مطلع کنید.

3.بوسیله بستن تمام درها و پنجره ها آتش را محدود کنید.

4.اگر ممکن است، آتش را خاموش کنید.

ایمنی برق در آزمایشگاه

1.استفاده از سیم رابط ممنوع است.

2.همه تجهیزات برقی به درستی در زمین قرار گیرند.

3.مایعات بر روی تجهیزات برقی ریخته نشود و با دست خیس لمس نشوند.

4.هرگز از کلیدهای اتصال با سیم های ساییده شده با بی حفاظ نشود.

5.اگر فردی دچار برق گرفتگی شد، جریان را قطع کنید یا فورا تماسش را با سیم مورد نظر قطع کنید. با فرد قربانی تماس نداشته باشید مگر بطوری که کاملا عایق باشید.

مقاله استریلیزاسیون در آزمایشگاه را مطالعه بفرمایید.

 

گردآورنده : سرکار خانم زینب خوشنود

رفرنس

ایمنی زیستی ویستاژن ایمنی آزمایشکاه vistagene vistagene