نوشته‌ها

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح انواع روش استریلیزاسیون پرداخته است. مهم ترین نکته در آزمایشگاه حفظ ایمنی خود است، مقاله «نکات ایمنی در آزمایشگاه» را مطالعه بفرمایید.

استریلیزاسیون چیست؟

 

سترون سازی یا استریل کرن (به انگلیسی sterilization) به روشی گفته می شود که برای از بین بردن و نابودی همه ارگانیسم ها مانند: اسپورها و عوامل انتقال دهنده آنها که شامل: باکتری، هاگ باکتری، قارچ و‌ ویروس ها از سطح اجسام، از روش های فیزیکی و شیمیایی استفاده می کنند. به معنای واقعی می توان گفت؛ منظور از استریلیزاسیون جلوگیری کردن از انتقال عفونت می باشد و از بین بردن کامل باکتری یا قارچ و…. و یا دیگر میکروارگانسیم های بیماری زا و غیربیماری زا، یا به زبان ساده تر یعنی از بین بردن میکروب ها.

روش های استریلیزاسیون

فرآیند و روش استریل کردن بستگی به جنس تجهیزات دارد

  • روش‌های گرمایی خشک (فوور)
  • گرمایی مرطوب (اتوکلاو)
  • رادیواکتیو (پرتو گاما) 
  • فیلتراسیون

 
باید بعد از هر استریل کردن مطمئن شد که همه ارگانیسم ها در این فرآیند از بین رفتند که می توان از روش های شیمیایی و یا بیولوژیک و پایش یا فیزیکی (دستگاه ارزیابی می شود) استفاده نمود.
برای نمونه می توان گفت دقت و‌ بررسی از سالم عقربه های درجه حرارت، فشار یا زمان. در بحث پایش شیمیایی از نشانگرهایی مثل نوار یا برچسب یا موارد دیگر استفاده می کنند که توانایی تغییر رنگ داشته باشند.
برای مثال نوارهایی موجود است جهت بررسی فعالیت صحیح اتیلن، که در صورت سلامت فعالیت دستگاه برچسب یا نوار از رنگ قهوه ایی به سبز تغییر رنگ پیدا می کند.
 برای پایش بیولوژیک، اسپورهای باسیلوس سوبتیلیس و باسیلوس‌استئاروترموفیلوس مورد استفاده قرار می گیرد که نشانگرهای این بحث به صورت های مختلفی هستند، که عبارتنداز: ویال، آمپول کوچک، این نشانگرها در داخل محفظه اتوکلاو و داخل سینی قرا دارند و باید فعالیت دستگاه را بصورت هفتگی یا ماهانه بررسی کرد. برای استفاده از مواد شیمیایی می توان با اضافه کردن غلظت و یا افزایش دادن مدت زمان به منظور استریل سازی استفاده کرد.
در دهه های اخیر برای استریل کردن یا استریلیزاسیون از پرتوها، گازهای شیمیایی، دما، مواد و ترکیبات ضدعفونی کننده و داروهای میکروب کش و‌ صافی های ویژه مورد استفاده قرار می گیرد.
در وهله اول به عنوان ساده ترین و موثرین روش سترون کردن می توان شعله را نام برد که دقت عمل این روش می تواند زیاد باشد و علاوه براین سریع ترین روش برای سترون کردن وسایل و ابزار آزمایشگاهی است، و باید توجه داشت وسایلی که به این روش استریل می شوند، باید نسبت به شعله مقاوم باشند و بعد از سرد شدن استفاده شوند.

چگونه وسایل را استریل کنیم؟

 توضیح روش های مختلف استریل کردن

۱.گرمای خشک

در این روش دو عامل دما و زمان زیاد دخالت دارند و این روش با دستگاهی به نام آون صورت می پذیرد که دمای درونی آن تا۲۰۰ درجه می تواند افزایش بیابد.

۲.گرمای مرطوب

این روش تحت فشار استریل کردن در دستگاهی به نام اتوکلاو انجام می پذیرد که سبب می شود مواد پروتئینی زودتر و بهتر منجمد شوند. و در نتیجه کارآیی آن در از بین بردن سلول های میکروبی بیشتر از گرمای خشک باشد‌.

۳.پرتودهی

سترون کردن به صورت پرتودهی به ۳بحث تقسیم می‌شود

  • پرتوهای یوننیزه مانند اشعه گاما
  • اشعه فرابنفش
  • اشعه ایکس
    در این بین اشعه فرابنفش کاربرد وسیعی دارد ولی چون از آب، مایعات و یا پلاستیک شفاف و شیشه عبور نمی کند، به همین دلیل برای استریل کردن سطح های عریان استفاده می شود.
    پرتوهای یونیزه مانند پرتو گاما برای استریل کردن مواد غذایی، فرآورده های پزشکی و سایر مواد متراکم کاربرد دارد که می توان مثال زد: کاربرد پرتو گاما در استریل کردن خاک مورد استفاده قرار می گیرد.

۴- استفاده از صافی

روش دیگر در مورد استریل کردن که مورد استفاده قرار می گیرد صافی است که نسبت به دما، پرتو یا گازهای شیمیایی حساس می باشد.

اگر به کار در آزمایشگاه علاقه دارید. مقاله SDS PAGE و پروتکل ساخت ژل آن، را نیز مطالعه بفرمایید.

 

گردآورنده : سرکار خانم پریناز زارع

ویستاژن vistsgene vistagene  استریلیزاسیون