سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح حیوانات آزمایشگاهی پرداخته است.

تقریبا تمام حیوانات می توانند در آزمایشات آزمایشگاهی استفاده شوند. اما در این میان موش ها درصد زیادی را به خود اختصاص داده اند.80 درصد از حیوانات آزمایشگاهی را موش های شهری و صحرایی دربرمی گیرند.باقی این جمعیت را گربه ها،سگ ها،خرگوش ها،خوکچه های هندی،میمون ها،پرندگانی همچون سهره و فنچ،بلدرچین و مرغ،همستر های طلایی گوسفند و گاو،اسبوحتی خفاش و سمندرها نیز تشکیل می دهند.

به دلایل زیر بیشتر از جوندگان در آزمایشگاه ها استفاده می شود

1.     ارزان هستند  
2.      کوچک هستند
3.     پرورش آنها آسان است 
4.     نسبت به حیوانات دیگر دوره بارداری کوتاه تری دارند (بدین شکل می توانیم اثر ماده مورد نظر را بر نسل های بعدی یررسی کرد.)

شرکت های تولید کننده مواد شیمیایی و دارویی و آرایشی حیوانات مورد نیاز خود را از پرورش دهندگان خریداری می کنند.این حیوانات می توانند دستخوش تغییرات لازم شوند.(با استفاده از تغییرات ژنتیکی،چاق یا سرطانی یا دیابتی باشند.) و سپس طبق نیاز خریدار فروخته شوند. متاسفانه در نگهداری از این حیوانات کوتاهی می شود. حتی در کشور های جهان سوم بدون توجه به حقوق حیوانات بدترین و دردناک ترین جراحی ها انجام می شود.

با تصور این که قبل از تمام آزمایشات حیوان بی حس و یا بیهوش می شود و درد زیادی را متحمل نمی شود ، متاسفانه باید گفت که حتی با اعمال بیهوشی و بی حسی نیز حیوانات دچار درد و سختی زیادی می شوند. درابتدا باید بدانیم تزریق یک آمپول ساده به حیوانات بسیار نگران کننده است و این اضطراب تا حدی می تواند شدید باشد که بر وضعیت جسمانی حیوان تاثیر بگذارد. درانسان تزریق امپول منجر به تسکین و درمان می شود اما در حیوان آزمایشگاهی برای انتقال بیماری و ماده سمی بوده و شروع کننده درد و بیماری است.

عمل های جراحی نیازمند بی حسی و بیهوشی هستند اما آیا همین کافیست تا حیوان دیگر دچار درد و ناراحتی نشود؟! برخی موش ها به وسیله ی آب جوش بی حس می شوند و باید  33 روز درد ناشی از سوختگی را متحمل شوند . یا مثلا درد ناشی از جراحی پای گوسفندان که باید تا 84 روزتحمل کنند. یا آزمایش هایی که برای اندازه گیری شوک ناشی از سوختگی یا سرشدگی است نیازمند حیوان آزمایشگاهی در هوشیاری کامل است.

مورد بعدی آزمایشاتی است که برای بررسی میزان سمیت یک ماده شیمیایی می باشد که نباید حیوان بی حس باشد.

مثل تست LD50  که باید ماده سمی به حیوان خورانده و یا تزریق شود. حیوانات شرکت کننده در این آزمایش 40 ساعت قبل مرگ خود دردهای بسیار شدیدی را تجربه می کنند. جالب است بدانید که با بررسی الگو های درد و ترس در مهره داران مشخص شده است که ترس از مرگ در تمام پستانداران مشابه می باشد و گوریل ها و شامپانزه ها، اورانگوتان ها، نهنگ ها و دلفین ها بسیار به الگوی درد و ترس در انسان نزدیک اند.

حیوانات آزمایشگاهی پس از انجام آزمایشات دو سرنوشت دارند. آن هایی که همانند موش ارزان قیمت هستند کشته می شوند اما حیوانات گران تر مثل میمون ها چندین بار مورد استفاده قرار می گیرند.

vistagene vistagene vistagene vistagene vistagene vista gene vista gene 

ملاحظات ضروری در انجام پژوهش در حوزه حیوانات آزمایشگاهی

• استفاده از اتر

استفاده از اتر به عنوان آرام بخش یا بیهوش کننده و یا برای کشتن حیوانات آموزشی و پژوهشی ممنوع است چون ممکن است برای فردی که با حیوان کار انجام می دهد، خطر داشته باشد و برای حیوان هم بسیار سوزاننده و دردناک نیز هست.

• داروهای بیهوشی استنشاقی

این دارو ها خواص بی دردی ندارند و نمی توان از آن ها برای جراحی و کار هایی از این قبیل استفاده کرد و اگر بخواهیم از این مواد استفاده کنیم ، می بایست از مواد روش های دیگری برای جلوگیری از ایجاد درد استفاده کنیم.

• تست های رفلکسی

منفی بودن جواب تست نمی تواند دقیقا به معنای بی دردی باشد چون ممکن است این جواب منفی در اثر شل شدگی و بی حرکتی در اثر بی هوشی باشد.

• داروی کتامین

این دارو خاصیت ضد دردی احشایی (داخل بدن) بسیار ضعیفی دارد و برای جراحی های روی پوست مناسب است و برای جراحی هایی به منظور دستکاری اندام های احشایی روش مناسبی نیست. اگر از این دارو استفاده کردید حتما لازم است تا بی دردی کافی از طریق دیگری به حیوان اعمال شود.

• داروی کلرال هیدرات 

این دارو خواب اور بوده و حالتی به ظاهر شبیه بیهوشی ایحاد می کند و نباید برای جراحی های دردناک استفاده شود.

• سولفات منیزیم و کلرید پتاسیم

این دو ماده خاصیت بیهوش کنندگی ندارند و اگر دوز کشنده ای از آن ها به حیوان تزریق شود باعث ایست قلبی و مرگ بسیار دردناکی در حیوان می شود. بهتر است از روش های اصولی کشتن استفاده شود اما اگر می خواهید از این موارد استفاده کنید، ابتدا به مقدار لازم بی دردی در حیوان ایجاد کنید.

• بی دردی

در موارد جراحی های دردناک استفاده از تکنیک <<بی دردی به روش های متعدد>>توصیه می شود. موثر ترین راه روش ضد دردی پیشگیرانه یا به عبارتی ایجاد بی دردی پیش از اقدام دردناک یا بروز درد است.پس از انجام جراحی، استفاده از تمهیدات مناسب بر حسب شدت و نوع آسیب توصیه می شود.

• نگهداری

در صورت نگهداری انفرادی ،در سلامت جسمی و رفتاری حیوانات اختلالاتی به وجود می اید بنابراین باید از روش های غنی سازی محیط نگهداری حیوانات استفاده شود.

• خونگیری از قلب

خونگیری از قلب حیوانت ازمایشگاهی در حالی که بی دردی کافی دریافت نکرده باشد ، بسیار دردناک است و حتی می تواند موجب بروز انفارکتوس میوکارد و پارگی لوب های ریه و… شود. بنابراین برای خون گیری باید در شرایط بی هوشی جراحی اقدام نمود.

• کشتن حیوانات

اگر لازم باشد که حیوان کشته شود باید با روش های صحیح کشتن با ترحم (یوتا نزی ) این کار انجام شود و قبل از حذف لاشه حتما مرگ حیوان تایید شود.

• استفاده از دام پزشکان

در زمان انجام پژوهش و آزمایش ، می توان از دام پزشکان متبحر کمک گرفت.

روش هایی که در تحقیقات استفاده می شوند می توانند بسیار دردناک و رنج آور باشند. در زیر مثال هایی را بیان می کنیم:

۱.برای بررسی مراحل مختلف گوارش در بدن خرگوش مقدار زیادی غذا به خورد حیوان می دهند و سپس بدن حیوان را برش برش می کنند.

۲. برای مشاهده انواع سوء تغذیه ها موش ها را تا سر حد مرگ گرسنگی و تشنگی می دهند.

 ۳.ایجاد مرگ مغزی در قورباغه به این صورت است که یک شی تیز را از قاعده سر به داخل مغز فرو کرده و تکان می دهند؛ یا یک تیغه قیچی را داخل دهانش برده و در حالی که زنده و به هوش است سر قورباغه را قیچی می کنند. برای کشتن قورباغه آن را داخل محلول آب و الکل می اندازند،۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می کشد تا حیوان به این طریق بمیرد. بعضی از حیوانات را باco2 خفه می کنند

۴. روش کشتن موش ها به صورت شکستن گردن آنهاست. حتی بعضی از حیوانات آزمایشگاهی را با کوبیدن چیزی به سرشان می کشند.

۵.   حیوانات خونسرد را با فریز کردن می کشند.

۶.   انواع میکرب های مختلف را به داخل شکم حیوان تزریق می کنند.

۷.   از حیوان حامله برای مطالعات سم شناسی و تاثیر مواد روی مرگ یا ایجاد نقص روی جنین استفاده می کنند.

۸.   همستر را با الکترود جوشکاری می سوزانند تا ترمیم سوختگی را بررسی کنند.

۹.   بعضی از آزمایش ها نیاز به بررسی حیوان بعد از به هوش آمدن دارد،یعنی حیوان باید با درد و رنج به هوش بیاید.

کمیته های اخلاقی به منظور جلوگیری از نادیده گرفته شدن حقوق حیوانات،وظایفی دارند

۱.در ابتدا این کمیته ها موظفند تا بر نوع تحقیق نظارت انجام دهند و بسنجد آیا میزان آسیبی که به حیوانات وارد می شود با اطلاعات مفید بدست آمده ی نهایی متناسب است یا نه.این بررسی ها منجر به جلوگیری از آسیب بی رویه به  حیوانات آزمایشگاهی می شود.

۲.باید بررسی شود تا در انجام تحقیق به حیوانات حداقل درد،رنج و استرس وارد شود تا حد ممکن کشته نشوند.

۳.لازم است تا با نظارت بر نوع و تعداد حیوانات مورد استفاده در تحقیق،تلاش شود تا در انجام هر تحقیقی تعداد کمتری حیوان مورد استفاده قرار گیرد و حیواناتی اولیت استفاده باشند که از نظر تکامل عصبی خیلی پیشرفته نباشند.

۴.باید مانع از انجام تحقیقات غیرمجاز بدون مجوز شوند

۵.برای پیدا کردن راه های کم دردتر و کم استرس در انجام تحقیقات به دانشمندان کمک کنند

۶.این کمیته ها باید حمایت های مالی و فکری انجام دهند تا بتوانند روش های جایگزینی برای تحقیقات دانشمندان پیدا کنند.

گردآورنده:جناب آقای صادق صادقی

حیوانات آزمایشگاهی ویستاژن ویستا ژن vistagene vistagene