نوشته‌ها

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح استفاده از زهر مار و عقرب در تولید دارو پرداخته است.

زهر عقرب 

با توجه به آمار بهداشت عمومی جهانی 1.5 میلیون مورد عقرب زدگی و 2000_3000 مرگ سالانه در سراسر جهان ثبت می شود. در حالی که در مناطق بزرگ نیمکره مانند ایالات متحده ، کانادا ، اروپا و روسیه و همچنین جنوب استرالیا گونه های عقرب موجود نیست حدود 2 میلیارد نفر در شمال صحرا آفریقا ، آفریقای جنوبی ، خاور نزدیک و میانه ، جنوب هند و … در معرض عقرب زدگی قرار می گیرند . تغییرات آب و هوا ، گسترش شهرها و مدیریت ضعیف بهداشت به طور مثال فقط در برزیل را از سال 2012 تا کنون مرگ در اثر سم عقرب را به بیش از دو برابر افزایش داده است . سم عقرب در صورت تزریق و ورود به بدن انسان ممکن است باعث عوارض شدید پزشکی و مرگ نابهنگام شود نوروتوکسین ها اجزای اصلی سم عقرب هستند ولی علاوه بر سموم عصبی ، طیف گسترده ای از سایر مولکول های زیست فعال را می توان در سم عقرب یافت . اگرچه این سم عارضه های زیادی را سبب می شود ولی منجر به کشف چندین پپتید سم عقرب با خواص درمانی جالب شده است . از این رو منبع ارزشمندی جهت توسعه ی روش های درمانی جدید علیه بیماری های موجود و در حال ظهور باشد . تنوع زیاد اجزای تشکیل دهنده ی سم عقرب دامنه ی وسیعی از مطالعات را در این زمینه سبب شده است . این مولکول ها از سم شناسی گرفته تا تولید مواد حشره کش و کاربرد های درمانی موجب شده تا توجه زیادی را به سمت خود جلب کند . نیاز فوری برای دسترسی به دارو و همچنین بهبود روش های درمانی برای طیف گسترده ایی از بیماری ها ، پژوهشگران را به مطالعه بر روی این سم علاقه مند کرده است . ظهور و گسترش میکروارگانیسم های AMR (Antimicrobial Resistance ) به طور افزاینده ، یک تهدید جدی برای سلامت عمومی جهانی محسوب می شود که پیش بینی شده است در سالهای آینده بسیار بدتر خواهد شد . در نتیجه اکتشاف مولکول های فعال زیستی جدید و نحوه ی عملکرد آنها برای توسعه ی داروهای ضد میکروبی ابزار مهمی برای بیماری های فعلی و آینده می باشد . بررسی ها نشان داده است که ده ها مولکول فعال زیستی مشتق شده از سم عقرب وجود دارد که حدود 100 مورد از آنها  که دارای خواص دارویی امیدوارکننده ایی هستند . اثرات میکروبی ، تقویت کننده کینین ، اثر سرکوب کننده سیستم ایمنی ، ضد درد و ضد سرطان از خواص مولکول های فعال زیستی مشتق شده از عقرب می باشد .

کشف داروهای ضد سرطانی و انتخابی که می توانند مستقیما روی تومور ها تاثیر بگذارند، نشان می دهد که به شیمی درمانی و داروهایی با عملکرد ضعیف کمک قابل توجهی می کنند . کلروتوکسین (CTx ) از سم L.quinquestriatus یک مولکول است که با کانال های کلرید تعامل دارد . CTx   اولین عامل مشتق شده از عقرب بود که دارای اثرات مهاری در برابر مهاجرت و تهاجم سلولی گلیوما (تومور سیستم عصبی مرکزی) می باشد و همچنین نفوذ در بافت تومور از مزیت های آن بشمار می رود. از زمان کشف CTx تحقیق بر سموم خام عقرب و سموم جداشده با فعالیت ضدسرطان به سرعت در حال رشد است و ترکیبات بسیار زیادی از این سموم گزارش شده است .

در سال 2019 زهرخام T.serrulatus از نظر احتمال ضدسرطان بودن در برابر تومور SiHa و رده های سلولی سرطان دهانه رحم HeLa نشان داد که سم باعث القای آپوپتوز در سلول های HeLa می شود . قبلا نتایج مشابهی از سموم خام M.martensii و H.liangi  بدست آمده بود .  این دو زهر از نظر اثرات بالقوه ضدسرطانی نسبت به سلول های HeLa و اثرات ضد تکثیری و القاکننده آپوپتوز را نشان می دهد .

علاوه بر کلروتوکسین که قبلا وارد آزمایشات بالینی شده است ، پپتید CPP_Ts که یک ابزار تحول درون هسته ای برای هدف قرار دادن سلول های سرطانی است ، می تواند در آینده نظر علاقه مندان زیادی را جلب کند.

با این حال ، قبل اینکه بیوتراپی های ناشی از سم استفاده شود و وارد بازار شوند ، باید بر تعدادی از مسائل تکنولوژیکی غلبه کند  ، از جمله دستیابی به مواد ( توکسین و سموم ) ، مشخص کردن اجزای سم جداشده ، ایجاد رویکرد های تولید ترکیبات جدید و کاهش تمایل بالقوه برای ایجاد مواد مطلق به ویژه برای درمان طولانی مدت . چندین نمونه از پروتئین ها و پپتید های مشتق شده از سم عقرب نتایج امیدوار کننده ایی را برای بیوتراپی های جدید نشان می دهد و می تواند نوید بزرگی برای بهره برداری از سم عقرب باشد.

با این حال ، تاثیرات قابل توجهی بر سلول های غیرسرطانی ندارد و تاثیر آن متوجه سلول ها و تومور های سرطانی است . علاوه بر این ، با آزمایش بر روی  زهر های A.crassicauda و L.quinquestriatus بر روی سلول های سرطانی پستان( MB_MDA_231) و روده بزرگ (HCT_8) با دوز مشخص نشان داد که باعث افزایش سلول های آپوپتیک و اکسیژن واکنش پذیر شده است . مشاهده ها بیانگر این موضوع است که این سموم خام می توانند چرخه ی سلولی را متوقف کنند و این خاصیت در یک نوع عقرب که ترکیبی از 5 نوع پپتید در ترکیبات آن کشف شده است ، وجود دارد . در سال 2018 مجموعه ای از سم  عقرب A.australis  و A.mauretanicus ایجاد کرد که منجر به کشف یک پپتید ضدسرطان قوی به نام Gonearrestide شد . این پپتید در برابر چندین رده سلول سرطانی روده بزرگ و گلیوما مورد آزمایش قرار گرفت . مطالعات گسترده در مورد سلول ها نشان داد که این پپتید از ویژگی بالایی نسبت به سلول های سرطانی برخوردار است و به طور قابل توجهی چرخه سلولی را در مرحله G1 متوقف می کند و بنابراین می تواند رشد تومور را به شدت مهار کند . این تحقیقات بر روی سلول های اپیتلیال انسان ، گلبول قرمز صورت گرفته و از سلول های سرطانی پروستات نتیجه ی مثبت و موفقیت آمیزی دریافت شده است .  علی رغم تولید نتایج امیدوارکننده ، تحقیقات بیشتر در مورد سموم خام عقرب مورد نیاز است و ترکیبات ضدسرطانی فعال را در میان سایر اجزای سم مشخص کند ، همچنان ادامه دارد .

پپتید های مورد بررسی نتایج گوناگونی را در اختیار قرار می دهند .برای مثال در پپتید Nav1.6 اثرات ضدتکثیری قوی وجود دارد در حالی که قادر به جلوگیری از مهاجرت سلولی نمی باشد . مطالعه ی دیگری در مورد AGAP و AGAP_SyPU2 از سم یک نوع عقرب نشان داد که خواص ضدتوموری در بدن موش را دارد و همچنین انتقال اپتیتیال – مزانشیمی مهاجرت و حمله به سلول سرطانی پستان و مهار کانال پروتون که از هدف های احتمالی سرطان است را دارا می باشد . سومین نوع پپتید Bmkn2 نشان داد که پپتید می تواند به صورت انتخابی آپوپتوز را در سلول های سرطانی القا کند در حالی که سلول های طبیعی را تا حد بسیار کمتری تحت تاثیر قرار می دهد. مطالعه ی جالب دیگر در مورد پپتید ها مربوط به RK1 از B.occitonus tonetanus است که خواص ضدسرطانی قوی ناشی از سرطان های گلیوبلاستوما و ملانوما دارد . تعداد انگشت شماری از مطالعات انجام شده بر روی مقالات پتانسیل استفاده از سم عقرب را به عنوان منبع کشف جدید برای درمان سرطان را دارد.

 

زهر مار 

داروی ضد سرطان ترکیبی از زهرمار و عقرب بر روی 4 نوع سرطان ریه، خون، رحم و سینه تاثیرگذار است. این دارو بر روی حیوانات آزمایشگاهی مورد آزمایش قرار گرفته است و بر روی کانال های سلولی و شل کنندگی عضلات موثر بوده است و بافت هدف سم بر سیستم عصبی، کلیه، ماهیچه ها و قلب است. نکته ی قابل توجه در آن اثرگذاری آن بر روی چند رده سلول سرطانی و تومور ها است . این دارو نتیجه ی چندین سال تحقیق بر روی سموم خام مار و عقرب است. تولید این دارو با محدودیت هایی همراه است به طور مثال گرفتن زهر از مار با دشواری هایی همراه است و مقدار آن نیز محدود است همچنین تغذیه و میزان رطوبت محیط برای مار های پرورشی باید دقیق باشد و این نکته را نیز باید در نظر داشت که مار های پرورشی به اندازه ی مار های طبیعیسم مطلوبی را تولید نمی کنند . حدود 90 درصد زهر شامل پروتیئن است که 26 نوع آنزیم را دربر دارد. همچنین قوی ترین عامل انعقاد خون در زهرمار وجود دارد . سم پس از ورود به بدن بیشترین تاثیر را بر سیستم عصبی و قلب دارد . استفاده ی دیگر آن در سکته ی قلبی و مغزی است که با تزریق آن خون رقیق شده و باعث از بین رفتن لخته ی خون می شود اما چگونگی رساندن این سم به مغز عاملی است که مانع استفاده از آن می شود. همچنین زهرمار به دلیل آنزیم فسفولیپاز در درمان تومور موثر است .

گردآورنده: سرکار خانم ایدا مظفرزاده

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح انواع سوخت های بیولوژیکی پرداخته است.

تامین انرژی سوختی

اقتصاد جهانی نیاز به هیدروکربن های فسیلی دارد ، از تولید پلاستیک و کود گرفته تا تأمین انرژی مورد نیاز برای روشنایی ، گرمایش و حمل و نقل.  با افزایش جمعیت و گسترش اقتصاد ، استفاده از سوخت های فسیلی افزایش می یابد.  با بهبود سرانه تولید ناخالص داخلی کشورها ، داده ها حاکی از آن است که مصرف سوخت های فسیلی آنها افزایش یافته و رقابت برای این منابع محدود افزایش خواهد یافت.  علاوه بر این ، افزایش غلظت CO2 جوی و پتانسیل تغییرات قابل توجه آب و هوایی بواسطه گازهای گلخانه ای به وجود می آید ، که اکنون به نظر می رسد همه مناطق جهان را تحت تأثیر قرار خواهد داد.  سرانجام ، نفت که تا حدی از ذخایر جلبک های باستانی استخراج می شود، یک منبع محدود است که در نهایت تمام خواهد شد یا برای بازیابی بسیار گران خواهد شد. این عوامل باعث توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر می شوند که می توانند سوخت های فسیلی را جایگزین کنند و امکان دسترسی بیشتر به منابع سوخت را برای همه کشورها فراهم می کنند ، در حالی که انتشار کربن را در جو بسیار کاهش می دهند. تعدادی از فناوری ها به عنوان منابع انرژی تجدیدپذیر مورد بررسی قرار گرفته اند و اگرچه هیچ استراتژی واحدی احتمالاً یک راه حل کامل را ارائه نمی دهد ، اما به نظر می رسد ترکیبی از استراتژی ها بتواند وابستگی شما به سوخت های فسیلی را بطور قابل ملاحظه ای کاهش دهد. چالشی که وجود دارد توسعه صنایع انرژی تجدیدپذیر است که به طور پایدار فعالیت می کنند و می توانند با گزینه های انرژی موجود رقابت کنند.

از سوخت های فسیلی برای تولید انرژی الکتریکی و همچنین از سوخت های مایع استفاده می شود. انواع مختلفی از فناوری های آلودگی جوی تجدیدپذیر وجود دارد که می‌تواند انرژی الکتریکی تولید کند، از جمله خورشیدی ، باد ، برق آبی ، زمین گرمایی و هسته ای.  با این حال، فناوری های تجدیدپذیر برای تکمیل یا جایگزینی سوخت های فسیلی مایع هنوز در مراحل اولیه توسعه هستند.  آژانس بین المللی انرژی پیش بینی می کند که سوخت های زیستی تا سال 2030 ، 6 درصد از کل مصرف سوخت را تأمین می کنند؛ اما در صورت عدم دسترسی به میدان های نفتی توسعه نیافته یا عدم شناسایی میادین جدید قابل توجه، می تواند گسترش قابل توجهی پیدا کند.

امیدوار کننده ترین گزینه های پایدار تقریباً به طور انحصاری در زیر «سوخت های زیستی» دسته بندی می شوند.  این اصطلاح طیف متنوعی از فناوری ها را توصیف می کند که حداقل با یک جز مبتنی بر سیستم بیولوژیکی، سوخت تولید می کنند.  فناوری های عمده ای که در حال حاضر برای سوخت های زیستی استفاده می شود با گیاهان زمینی آغاز می شود و با اتانول به اوج خود می رسد.  موفقیت منطقه ای برخی از این استراتژی ها بخوبی ذکر شده است.  بخصوص تولید اتانول از نیشکر در برزیل. در درجه کمتری ، از روغن گیاهان زمینی همچون سویا و نخل برای تولید بیودیزل استفاده می شود.  این استراتژی ها در مقیاس کوچک کاربردی هستند.  با این حال، با افزایش استفاده از آنها، بدیهی است که آنها پایدار نیستند؛ به دلیل مقدار زیادی زمین کشاورزی که برای جایگزینی بخش قابل توجهی از نفت با استفاده از این استراتژی مورد نیاز است.  تعدادی از استراتژی های ترکیبی مورد بحث قرار گرفته اند یا در حال حاضر در حال استفاده هستند.  نمونه هایی از این راهکارها شامل تبدیل سلولز به قندها برای تخمیر به سوخت و گازرسانی زیست توده باقیمانده به سینگاس است که می تواند برای تولید سوختهای مایع مورد استفاده قرار گیرد.  اگرچه از هر یک از این استراتژی ها برای تولید سوخت استفاده می شود، اما برای تأمین تقاضای جهانی برای سوخت مایع کافی نیست.

منابع جدید تولید سوخت

در این مقاله، ما در مورد پتانسیل یک استراتژی جایگزین رو به رشد بحث می کنیم: سوخت های مایع تولید شده از جلبک های کوچک.  محتوای چربی بالا، سرعت رشد بالا و توانایی بهبود سریع سویه ها و تولید محصولات مشترک، بدون رقابت برای زمین های زراعی، جلبک ها را به عنوان یک ماده جذاب و هیجان انگیز به سبد سوخت پایدار تبدیل می کند.

تهیه سوخت از جلبک ها

جلبک ها بسته به تکنیک و بخشی از سلول های مورد استفاده ، می توانند به انواع مختلف سوخت تبدیل شوند.  لیپید یا قسمت روغنی زیست توده جلبکی را می توان از طریق فرآیندی مشابه فرآیند استفاده شده برای هر روغن گیاهی دیگر، استخراج و به بیودیزل تبدیل کرد و یا در یک پالایشگاه به جایگزینی های “قطره ای” برای سوخت های پایه نفتی تبدیل کرد. متناوباً یا به دنبال استخراج لیپید ، محتوای کربوهیدرات جلبک ها را می توان به سوخت اتانول یا بوتانول تخمیر کرد.

بیودیزل

بیودیزل یک سوخت دیزل است که از چربیهای حیوانی یا گیاهی (روغن‌ها و چربی‌ها) بدست می آید. مطالعات نشان داده است که برخی از گونه های جلبک ها می توانند 60٪ یا بیشتر از وزن خشک خود را به صورت روغن تولید کنند. از آنجا که سلولها در سوسپانسیون آبی رشد می کنند، جایی که دسترسی کارآمدتری به آب دارند، CO ریزجلبک ها و مواد مغذی محلول قادر به تولید مقادیر زیادی زیست توده و روغن قابل استفاده در استخرهای جلبکی با سرعت بالا یا راکتورهای فوتوبیایی هستند؛ سپس این روغن می تواند به بیودیزل تبدیل شود که می تواند برای استفاده در اتومبیل به فروش برسد.  تولید منطقه ای ریز جلبک ها و فرآوری به سوخت های زیستی منافع اقتصادی را برای جوامع روستایی فراهم می کند.

از آنجا که نیازی به تولید ترکیبات ساختاری مانند سلولز برای برگ‌ها، ساقه ها یا ریشه ها نیست و از آنجا که می توان آنها را به صورت شناور در یک محیط غذایی غنی پرورش داد، میکروجلبک ها می توانند سرعت رشد سریع تری نسبت به محصولات زمینی داشته باشند. همچنین، آنها می توانند بخش بسیار زیادی از زیست توده خود را به روغن تبدیل کنند، به عنوان مثال 60٪ در مقابل 2-3٪ برای دانه های سویا. عملکرد واحد سطح روغن از جلبک ها بسته به محتوای چربی، از 58700 تا 136،900 لیتر در هکتار در سال تخمین زده می شود که 10 تا 23 برابر محصول بعدی با بیشترین بازده یعنی نخل روغن با 5950 لیتر است.

برنامه آبزیان وزارت انرژی ایالات متحده ، 1996 – 1978 ، روی بیودیزل از ریز جلبک ها تمرکز کرد. گزارش نهایی حاکی از آن است که بیودیزل می تواند تنها روش مناسب برای تولید سوخت کافی برای جایگزینی مصرف فعلی گازوئیل در جهان باشد. اگر بیودیزل مشتق شده از جلبک ها جایگزین تولید جهانی سالانه 1.1 میلیارد تن گازوئیل معمولی شود، توده زمینی به بزرگی 57.3 میلیون هکتار مورد نیاز است که در مقایسه با سایر سوخت های زیستی بسیار مطلوب خواهد بود.

سوخت بوتانول

بوتانول را می توان از جلبک ها یا دیاتوم ها فقط با استفاده از تصفیه خانه با انرژی خورشیدی تهیه کرد. این سوخت دارای تراکم انرژی 10٪ کمتر از بنزین و بیشتر از اتانول یا متانول است.  در بیشتر موتورهای بنزینی ، بوتانول را می توان به جای بنزین بدون هیچ گونه تغییری استفاده کرد.  در چندین آزمایش، مصرف بوتانول مشابه بنزین است و وقتی با بنزین مخلوط شود، عملکرد و مقاومت به خوردگی بهتری نسبت به اتانول یا E85 فراهم می کند.

از ضایعات سبز به جا مانده از استخراج روغن جلبک می توان برای تولید بوتانول استفاده کرد.  علاوه بر این، نشان داده شده است که جلبک های کلان (جلبک های دریایی) می توانند توسط باکتری های تیره کلستریدیا به بوتانول و سایر حلال ها تخمیر شوند. ترانس استریفیکاسیون روغن جلبک دریایی (به بیودیزل) با گونه هایی مانند Chaetomorpha linum ، Ulva lactuca و Enteromorpha compressa (Ulva) نیز امکان پذیر است.

گونه های زیر به عنوان گونه های مناسب تولید اتانول و یا بوتانول در حال بررسی است:

Alaria esculenta

Laminaria saccharina

Palmaria palmata

 بیوگازولین

بیوگازولین بنزین تولید شده از زیست توده است. مانند بنزینی که به طور سنتی تولید می شود، در هر مولکول بین 6 اتان کربن (هگزان) و 12 (دودکان) دارد و می تواند در موتورهای احتراق داخلی استفاده شود.

متان

متان، سازنده اصلی گاز طبیعی می تواند از جلبک ها به روش های مختلف یعنی گاز زدایی، تجزیه در اثر حرارت و هضم بی هوازی تولید شود. در روش‌های گازرسانی و تجزیه در اثر تجزیه و تحلیل گاز ، گاز متان تحت دما و فشار بالا استخراج می شود. هضم بی هوازی یک روش ساده است که در تجزیه جلبک ها به اجزای ساده و سپس تبدیل آنها به اسیدهای چرب با استفاده از میکروب ها و به دنبال آن حذف ذرات جامد و در آخر افزودن آرکی‌های متان زا برای آزاد سازی مخلوط گاز حاوی متان.  تعدادی از مطالعات با موفقیت نشان داده اند که زیست توده حاصل از ریز جلبک ها از طریق هضم بی هوازی می تواند به بیوگاز تبدیل شود. بنابراین، به منظور بهبود تعادل کلی انرژی در عملیات کشت ریز جلبک، پیشنهاد شده است انرژی موجود در زیست توده زباله از طریق هضم بی هوازی به متان برای تولید برق بازیابی شود.

اتانول

سیستم Algenol که توسط BioFields در مکزیک تجاری می شود، از آب دریا و اگزوز صنعتی برای تولید اتانول استفاده می کند.  Porphyridium cruentum همچنین نشان داده است که به دلیل ظرفیت انباشت مقدار زیادی کربوهیدرات برای تولید اتانول مناسب است.

دیزل سبز

از جلبک ها می توان برای تولید “گازوئیل سبز” (همچنین به عنوان دیزل تجدید پذیر ، روغن نباتی تصفیه کننده آب یا دیزل تجدید پذیر مشتق شده از هیدروژن شناخته می شود) از طریق یک فرآیند تصفیه آب که باعث تجزیه مولکول ها به زنجیره های هیدروکربن کوتاهتر مورد استفاده در موتورهای دیزلی می شود،استفاده کرد. این خواص شیمیایی همان گازوئیل بر پایه نفت است، به این معنی که برای توزیع و استفاده از آن نیازی به موتورهای جدید ، خطوط لوله یا زیرساخت نیست.  هنوز با هزینه قابل رقابت با نفت تولید نشده است. در حالی که تصفیه آب در حال حاضر متداول ترین مسیر تولید هیدروکربن های سوخت مانند از طریق دکربوکسیلاسیون و دکربنیلاسیون است، یک فرآیند جایگزین وجود دارد که تعدادی از مزایای مهم را نسبت به تصفیه هیدرولیکی فراهم می کند.  در این رابطه، کار کراکر و همکاران و لرچر و همکاران بطور  ویژه‌ای قابل توجه است. برای تصفیه روغن، تحقیقات در مورد تبدیل کاتالیزوری سوخت های تجدیدپذیر توسط دکربوکسیلاسیون در حال انجام است. از آنجا که اکسیژن در روغن خام در سطح نسبتاً کمی یعنی حدود 0.5٪ وجود دارد، اکسیژن زدایی در تصفیه نفت جای نگرانی ندارد و هیچ کاتالیزوری به طور خاص برای تصفیه آب با اکسیژن سازها فرموله نشده است. از این رو ، یکی از چالش های مهم فنی برای عملی ساختن هیدروکسید زایی فرآیند روغن جلبک، مربوط به تحقیق و توسعه کاتالیزورهای موثر است.

سوخت جت

آزمایشات استفاده از جلبک ها به عنوان سوخت زیستی توسط لوفت هانزا و ویرجین آتلانتیک در اوایل سال 2008 انجام شد ، اگرچه شواهد کمی وجود دارد که استفاده از جلبک ها منبع مناسبی برای سوخت های زیستی جت است. تا سال 2015 ، کشت اسیدهای چرب متیل استرها و آلکنون ها از جلبک ها، ایزوکریزیس، به عنوان ماده اولیه سوخت های زیستی جت تحت تحقیق بود.

از سال 2017 پیشرفت کمی در تولید سوخت جت از جلبک ها وجود داشت، با پیش بینی این که تا سال 2050 فقط 3 تا 5 درصد از سوخت مورد نیاز جلبک ها تأمین می شود. بعلاوه، شرکتهای جلبکی که در اوایل قرن بیست و یکم به عنوان پایگاهی برای صنعت سوختهای زیستی جلبک ها شکل گرفتند، توسعه تجارت خود را به سمت سایر کالاها مانند محصولات آرایشی ، خوراک دام یا محصولات روغن ویژه تغییر داده اند.

گردآورنده: سرکار خانم لیلا تنهائی

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح  بیماری آدیسون پزداخته است.

بیماری آدیسون (Addison’s Disease)

بیماری ادیسون به نارسایی غده فوق کلیوی معروف است. این بیماری نادر و مزمن است، بر اثر نابودی آرام و جلو برنده تخریب  می شود. دو نوع از این بیماری کشف شده : نوع اول: از غده فوق کلیه به خوبی هورمون تولید نکند به آن نارسایی اولیه می گویند. نوع دوم: اگر این غده به دلیل مشکلات بدن  هورمون تولید نکند به آن نارسایی ثانویه گفته می شود.

نام های دیگر

هیپوکورتیزولیسم و هیپوآدنالیسم.

شیوع و همه گیری شناسی

برای این بیماری جنسیت فرق نمی کند و امکان دیده شدن در هر سنی را دارد، تقریبا در زن و مرد برابر است، اما معمولا در بزرگسالان 30 تا 50 بیشتر دیده شده است. میزان فراوانی این بیماری در جمعیت انسانی برابر است با، بعضی ار کتب علمی و سایت های معتبر این تخمین را این طور  (125000- 16600) بیان کرده اند.

علت بیماری

علت این بیماری کمبود هورمون های غده فوق کلیه است که با مصرف دارو کمبود این غدد جبران می گردد.

هورمون هایی که از غده فوق کلیه آزاد می شود کورتیکیواستروئیدها می گویند. این همورمون به دو دسته شایع تقسیم بندی مشود که عبارت است از: 1- مینرالوکورتیکوئیدها (آلدوسترون) 2- گلوکوکورتیکوئیدها (کورتیزون).

1-    مینرالوکورتیکیوئیدها: این هورمون در تنظیم آب و الکترولیت ها در بدن نقش دارند مانند آلدوسترون.

2-    گلوکوکورتیکوئید ها: این هورمون وظایف زیادی بر دوش خود دارد به طور مثال: کاهش التهاب، تخفیف واکنش های ایمنی، تاثیر بر متابولیسم و افزایش قند خون، سوخت و ساز قند و پروتیین، خفظ فشار خون و پاسخ به استرس جسمانی.

باید به این نکته توجه داشت که علایم این بیماری به طور آهسته و در طی چند ماه یا چند سال پدیدار می شود. هنوز دانشمندان علت نارسایی غده فوق کلیه را متوججه نشده  و به آن نرسیده اند، برخی از دانشمندان معتقدند که این بیماری خود ایمنی است.

برخی از پزشکان و دانشمندان معتقدند که علت نارسایی غده فوق کلیه این عوامل است: 1. سل 2. سرطان 3. بیماری های غده هیپوفیز و ایدز 4 استفاده از داروهای کورتیزونی خوراکی برای سایر بیماری ها.

در این حالت وقتی ناکارایی غده فوق کلیه وقتی بهبود پیدا می کند که این داروها مصرف نشود، اما ممکن اسن به حالت طبیعی خود بر نگردد.

علایم ناشی از بیماری

از نشانه های این بیماری می توان به: احساس ضعف و خستگی، دل درد و حالت تهوع و اسهال، کاهش اشتها و وزن، اسهال، سردرد، تعریق، احساس سردی بدن در تمام ساعات، تغییر رفتار و خلق و خوی)افسردگی، پرخاشگری( کاهش فشار خون تا وضعیت از حال رفتگی، تیرگی رنگ پوست،پدیدارشدن لکه های سفید روی پوست، ریزش مو و … اشاره کرد.

روش تشخیص

علاوه بر کنکاش  و بررسی نشانه نامبرده شده برای این بیماری می توان از: آزمایشات شامل آزمایش خون برای اندازه گیری مقدار آنتی بادی ها، سدیم، پتاسیم، کورتیزول و همچنین اندازه گیری سطح هورمون آدرنال و هورمون تحریک کننده آدرنال(ACTH) ، رنین و … نیز کمک گرفت.

درمان

برای درمان این بیماری باید هورمون های غده فوق کلیه مصرف شود که اکثرا به صورت خوراکی نیز موجود می باشند. نام های این قرص ها به شرح زیر می باشد:

کمبود گلوکوکورتیکیوییدها با مصرف قرص خوراکی هیدروکورتیزون یا پردنیزولون و کمبود آلدوسترون از فلودروکورتیزون(Fludrocortisone). شایان ذکر است که این بیماری تا لحظه مرگ با فرد باقی می ماند اما با مصرف این داروها سطح زندگی بیمار به نسبت قابل توجهی می تواند بهتر شود.

مراقبت های لازم

در نارسایی شدید فوق کلیه در بیمار بحرانی رخ می دهد که این امکان هست ناشی از بیماری های شناخته نشده قبلی از قبیل خونریزی غده فوق کلیه و یا بیماری های عود کننده نظیر عفونت ها و ضربه باشد که نیاز به مداخلات اورژانسی پزشکی دارد.

 اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم بیماری آدیسون را دارا می باشید، مخصوصا علایم «بحران غده فوق کلیوی» در این صورت فوراً به پزشک مراجعه نمایید که شامل موارد زیر می باشد:

دردهای ناگهانی در پاها و گاهی در پشت و شکم، استفراغ شدید و اسهال که منجر به کاهش آب بدن می شود، کاهش فشار خون، کاهش هوشیاری و … .

پیشگیری

به هر پزشکی که مراجعه می کنید وی را از بیماری خود مطلع کنید و اگر در جایی زندگی می کنید یا به جایی قصد مسافرت دارید که خدمات پزشکی چندان مناسب ندارد، باید دستورالعمل های مربوط به تزریق کورتیزون را در شرایط اورژانس آموزش ببینید.

همچنین همیشه یک دست بند یا گردن آویز مخصوص به همراه خود داشته باشید که روی آن مشخص شده باشد که شما دارای بیماری ژنتیکی آدیسون می باشید و علاوه بر ان دارو و دوز مصرفی نیز روی آن قید شده باشد.

پیش اگهی

این بیماری برا ی تمام عمر گریبان گیر فرد می باشد اما هیچ محدودیتی برای فعالیت  وجود ندارد.

اگر مبتلا به این بیماری هستید، سعی کنید تا اصول مراقبت از خود را فرا بگیرید، علاوه بر نکات گفته شده حتما بابد توجه دقیق به زمانبندی مصرف داروها داشت که این مورد بسیار حیاتی میباشد

منبع:

راهنمای بیماری های نادر_تالیف دکتر کوروش ساکی و دکتر علی حمزه زاده

 

گردآورنده: جناب آقای محمد صادق سلمانیان نژاد

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح دکترای  رشته سم شناسی پرداخته است.

 رشته سم شناسی

سم شناسی رشته ای از علم است که به ما کمک می کند تا اثرات مضری را که مواد شیمیایی بر روی افراد، حیوانات و محیط زیست می گذارند را درک کنیم.  برخی سم شناسی را “علم ایمنی” می نامند  به این دلیل که به عنوان یک رشته دانشی است که برروی سم ها و اثرات منفی مواجهه با مواد شیمیایی مطالعه کرده و به ایمنی شناسی مربوط می شود.

رشته سم شناسی از قدرت علم برای پیش بینی این که چگونه مواد شیمیایی ممکن است باعث آسیب شوند، استفاده می کند و سپس آن را برای محافظت از سلامت عمومی به اشتراک می گذارد.  هنگام صحبت درباره سم شناسی، مهم است که چند نکته را در خاطر داشته باشید:

1. همه افراد دقیقاً به یک روش به مواد پاسخ نمی دهند.  بسیاری از عوامل ، از جمله میزان و مدت زمان مواجهه ، استعداد ابتلای فرد به یک ماده ، سن و جنسیت فرد، همه تأثیر می گذارد که آیا فرد به یک بیماری مبتلا خواهد شد یا نه.  در زندگی هر شخص زمان‌هایی وجود دارد که ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به مواد شیمیایی باشد.  این زمان ها ممکن است شامل دوره هایی از تمایز و رشد در رحم و در اوایل کودکی و همچنین در بزرگسالی باشد که مغز در حال پیشرفت است. در واقع،این به این دلیل است که کسی که در معرض ماده مضر قرار دارد، همیشه به بیماری مبتلا نمی‌شوند.

2. دوز مواد شیمیایی یا ماده ای که فرد در معرض آن قرار می گیرد یکی دیگر از عوامل مهم سم شناسی است.  اگر مواد در شرایط خاص و در دوزهای خاص یا مقادیر خاصی به انسان و سایر موجودات زنده داده شوند ، همه مواد احتمال سمی بودن دارند.  به عنوان مثال ، ممکن است یک یا دو آسپیرین برای شما مفید باشد ، اما مصرف یک بطری آسپیرین ممکن است مضر باشد. رشته سم شناسی سعی در درک و شناسایی این دارد که چه دوز و چه طریق مواجهه‌ای با یک ماده برای افراد خطرناک است.

سم شناسان همچنین می‌فهمند که حتی مواجهه با دوز کم که ممکن است ناچیز به نظر برسد ممکن است تاثیر بیولوژیکی داشته باشد یا در صورت ادامه مواجهه یا تأثیر آن در طی یک مقطع حساس رشد ، منجر به اثرات سوء سلامت شود.

یک سم شناس دانشمندی است که درک درستی از بسیاری از رشته های علمی مانند زیست شناسی و شیمی دارد و به طور معمول با مواد شیمیایی و سایر مواد کار می کند تا مشخص کند چقدر برای انسان و سایر موجودات زنده یا محیط زیست سمی یا مضر هستند.

 رشته سم شناسی در حال حاضر در زمینه تحقیقات سرطان نقش دارد ، زیرا برخی از سموم می توانند به عنوان دارویی برای از بین بردن سلولهای توموری استفاده شوند.  یک نمونه بارز آن، پروتئین های غیرفعال کننده ریبوزوم است که در درمان سرطان خون آزمایش شده است.

اطلاعات مربوط به رشته دکترای سم شناسی وزارت بهداشت در ادامه آورده شده است.

رشته های مورد تأیید برای شرکت در آزمون دکتری تخصصی سم شناسی

دکتری عمومی داروسازی، دکتری عمومی پزشکی، دکتری حرفه ای دامپزشکی، دکتری عمومی دندانپزشکی، دکتری حرفه ای علوم آزمایشگاهی و کارشناسی ارشد در رشته های بیوشیمی بالینی، بیوشیمی، زیست شناسی (گرایشهای علوم سلولی و مولکولی، ژنتیک، میکروبیولوژی، زیست فناوری) داروسازی، سم شناسی، داروشناسی.

دانشگاه های زیر در مقطع دکترای سم شناسی دانشجو می پذیرند

دانشگاه علوم پزشکی تهران

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

دانشگاه علوم پزشکی اهواز

دانشگاه علوم پزشکی مشهد

دانشگاه علوم پزشکی مازندران

دانشگاه علوم پزشکی تبریز

دانشگاه آزاد اسلامی

دروس و ضرایب امتحانی دکترای سم شناسی

شیمی دارویی 2
داروسازی بالینی 2
فارماسیوتیکس 2
داروشناسی و سم شناسی 2
فارماکوگنوزی و بیوتکنولوژی 2
استعداد تحصیلی 1

نام دروس و تعداد واحدهای دکترای سم شناسی
نام دروس اختصاصی اجباری تعداد واحد
روش تحقیق و آمار 2
سم شناسی محیطی و صنعتی 3
سم شناسی پیشرفته نظری 2
سم شناسی پیشرفته عملی 1
داروشناسی پیشرفته نظری 3
داروشناسی پیشرفته عملی 1
سم شناسی تجزیه ای و قانونی نظری 2
سم شناسی تجزیه ای و قانونی عملی 2
سم شناسی بالینی نظری 2
سم شناسی بالینی عملی 2
کامپیوتر و اطلاع رسانی در سم شناسی 2
سم شناسی سلولی و ملکولی نظری 2
سم شناسی سلولی و ملکولی عملی 1
جمع 25

پایان نامه 22

فارغ التحصیلان  این رشته می‌توانند تحت عناوین مختلف در نظام‌های آموزشی، پژوهشی، تحقیقاتی، خدماتی و بهداشتی از جمله موارد زیر مشغول به کار شوند:

-فعالیت در آزمایشگاههای تخصصی سم شناسی

-ارائه مشاوره های تحقیقاتی در زمینه درصد سمیت مواد خوراکی و دارویی

-کنترل کیفی در آزمایشگاه های تخصصی کارخانه های تولید غذا و دارو

-تشخیص و شناسایی سموم در مراکز قانونی همچون پزشکی قانونی

آموزش دانشگاهیان

-بهینه‌سازی نظامهای آموزشی و ایجاد خلاقیت در این زمینه‌ها

-فعالیت در صنایع داروسازی ،مراکز نظارتی، مراکز اطلاع رسانی داروها و سموم، بخش مسمومیت در بیمارستانها، مراکز سنجش غلظت خونی داروها.

در واقع رشته سم شناسی می رود تا در پیشگیری و درمان مسمومیت‌های دارویی و امور مرتبط با سموم نقش ایفا کند.

گردآورنده: سرکار خانم لیلا تنهائی 

سایت ویستاژن در این مقاله به معرفی رشته ارگونومی ( مهندسی فاکتور های انسانی ) پرداخته است. 

ارگونومی چیست؟

انسان امروزی همواره با درد های مفصلی و درد های عضلانی مواجه است و در چند دهه اخیر این درد ها به شکل قابل توجهی رواج یافته اند. منشا آن را می توان در نشستن، خوابیدن و حرکت های نادرست جستجو کرد که سبب ایجاد مشکلات حاد، آرتروز کمر و گردن، گودی کمر و … در انسان می شوند. دانشی که به مطالعه این مشکلات پرداخته و برای برطرف کردن آن ها راه حل پیدا می کند، ارگونومی می باشد.

ارگونومی میان انسان و وسایل مورد استفاده اش، کار هایی که به آن می پردازد، محیطی که در آن زندگی یا کار می کند، تناسب ایجاد کرده و علاوه بر بالا بردن عملکرد و کارایی انسان به تامین و افزایش سلامت، ایمنی و رفاه او نیز می پردازد.

ارگونومی در لغت به معنای قوانین و اصول کار است اما در عمل به بررسی فعالیت، توانایی و محدودیت های انسان از لحاظ جسمی و روانی مطابق رابطه اش با محیط پیرامون می پردازد و این بررسی ها زمینه اصلی مطالعات در علم ارگونومی را تشکیل می دهند .

بنابراین می توان گفت سر چشمه اکثر بیماری های ناشی از کار به دلیل عدم بکارگیری ارگونومی می باشد و امروزه کشور های پیشرفته اهمیت بسیار زیادی به این دانش می دهند زیرا هر چه نیروی کار از لحاظ جسمی و روانی سلامت بیشتری داشته باشد بازده کاری و عملکرد نیز افزایش می یابد .

مهندسی فاکتور های انسانی حاصل آمیزش علومی چون فیزیک، ریاضی، فیزیولوژی، روانشناسی ، آمار، طراحی، مکانیک، مدیریت و جامعه شناسی و … است .

گرایش های رشته ارگونومی 

  • ارگونومی شناختی
  • ارگونومی فیزیکی
  • ارگونومی سیستمی
  • ارگونومی سازمانی یا اجتماعی

موقعیت شغلی رشته ارگونومی 

دانش آموختگان می توانند در سه حوزه پژوهشی ، آموزشی و خدماتی و همچنین به عنوان کارشناس توانبخشی فیزیکی و کارشناس بهداشت حرفه ای به فعالیت بپردازند.

  • پژوهشی : فعالیت به عنوان پژوهشگر و شرکت در پروژه های تحقیقاتی به عنوان دستیار پژوهشی
  • آموزشی : استاد دانشگاه ، هییت علمی دانشگاه و مراکز آموزش عالی
  • خدماتی : اشتغال در کارخانه ها ، سازمان ها، مراکز صنعتی، اداری، شرکت های دانش بنیان و فعالیت به عنوان متخصص جهت طراحی کار، طراحی ایستگاه کار و افزایش ایمنی و سلامت و همچنین طراحی لوازم زندگی و کار

از آنجایی که این رشته در کشور های پیشرفته اهمیت بسیاری دارد بنابراین اشتغال و ادامه تحصیل در سایر کشور ها امکان پذیر است. ارگونومی در آمریکا به عنوان مهندسی فاکتور های انسانی شناخته شده و بر طراحی و مدلسازی سیستم ها، عملکرد و کارایی نیروی انسانی پرداخته اما در اروپا به طراحی ایستگاه کاری و بیومکانیک متمرکز است.

مهندسی عوامل انسانی ( ارگونومی ) از رشته های گروه پزشکی محسوب می شود و مدارک مورد پذیرش برای ادامه تحصیل در این رشته عبارت اند از :

دکتری عمومی پزشکی / کارشناسی رشته های فیزیوتراپی / ارتوپدی فنی / بهداشت حرفه ای / کار درمانی / مهندسی فناوری اطلاعات / مهندسی صنایع / طراحی صنعتی / مدیریت صنعتی / مهندسی مکانیک / مهندسی تکنولوژی طراحی و نقشه کشی صنعتی / ایمنی صنعتی / مهندسی پزشکی / فیزیک /پرستاری / هوشبری /تکنولوژی اتاق عمل / روانشناسی

دروس امتحان و ضرایبشان 

درس ضریب
کلیات ارگونومی 2
تشریح و فیزیولوژی انسانی 2
فیزیک و مکانیک 2
ریاضی 2
روانشناسی عمومی 1
مدیریت سازمانی 1
زبان انگلیسی 3
منابع کنکور کارشناسی ارشد ارگونومی 

 

منابع تشریح 

کتاب آناتومی تشریح عمومی/تالیف محمدعلی امامی میبدی و مسعود عزت آبادی پور/ انتشارات سماط

کتاب آناتومی عمومی/تالیف دکتر محمدعلی نراقی ، دکتر پریچهر پاسنجش/ دکتر مهدی مهدی زاده و دکتر محمدتقی جغتایی/انتشارات اشراقیه

کتاب آناتومی عمومی/ تالیف ایمانه شمایلی یگانه/ انتشارات جامعه نگر

کتاب آناتومی ( پرسش های چهارگزینه ای و پاسخنامه تشریحی )/تالیف ندا عابدپور و زهره نظم آراء/ انتشارات دیباگران تهران

کتاب درس و آزمون آناتومی/ تالیف ارسیا جمالی ، شیما سینجلی و منصور میرزایی/انتشارات کتاب میر

کتاب بانک آزمون تحلیلی و تفکیکی آناتومی:  با پاسخنامه کاملا تشریحی/مولف حمید اکرامی/انتشارات جامعه نگر

 

منابع فیزیولوژی انسانی 

کتاب فیزیولوژی پزشکی (1و2)/تالیف اعضای هیئت علمی گروه فیزیولوژی دانشکده پزشکی/انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران

کتاب فیزیولو ژی پزشکی گایتون/تالیف آرتور گایتون/ مترجم محمد رخشان و احمدرضا نیاورانی/ انتشارات سماط

کتاب فیزیولوژی پزشکی گانونگ/ مترجمان رضا بدل زاده/کامران قاسمی و علی راستگار فرج زاده/ انتشارات جهان ادیب/سینا طب

کتاب فیزیولوژی برن و لوی/تالیف فاطمه صفری ، بروس کوپن و بروس استنتون/ مترجمان علی راستگار فرج زاده ، پرویز شهابی و سیمین نامور ، زیر نظر سیدعلی حائری روحانی/ انتشارات اندیشه رفیع

کتاب فیزیولوژی/ تالیف مینو پاک گوهر/ مترجم نرگس تقی آبادی/ انتشارات خسروی

کتاب درسنامه جامع فیزیولوژی/ تالیف دکتر علی حائری روحانی ، علی راستگار فرج زاده و کامران قاسمی/ انتشارات اندیشه رفیع

کتاب فیزیولوژی/ تالیف دکتر محمد محمدزاده و رویا قوچانیان/انتشارات سماط

کتاب فیزیولوژی ( خلاصه درس ، پرسش های چهارگزینه ای و پاسخنامه تشریحی )/تالیف کاوره رحیمی ، ناظر علمی دکتر عباس ابویسانی/ انتشارات دیباگران

 

منابع کلیات ارگونومی 

کتاب مهندسی فاکتورهای انسانی در صنعت و تولید/ تالیف مارتین هلاندر/ترجمه علیرضا چوبینه/ انتشارات علوم پزشکی شیراز

کتاب کلیات بهداشت حرفه ای/مولف علیرضا چوبینه/ انتشارات علوم پزشکی تهران

کتاب مکانیک بدن و اصول طراحی ایستگاه کار ( ارگونومی )/مولف محمد عبدلی ارمکی/ انتشارات امید مجد

کتاب ارگونومی در عمل/مولف علیرضا چوبینه/ انتشارات کتاب ماد

کتاب اصول ارگونومی در طراحی سیستم های حمل دستی کالا/تالیف دکتر صادق نائینی/ انتشارات فن آوران

کتاب مجموعه سوالات آزمون های کارشناسی ارشد بهداشت ، ایمنی و محیط زیست/تالیف رضا عرب عامری/ انتشارات فن آوران

کتاب مجموعه سوالات طبقه بندی شده عوامل فیزیکی و شیمیایی محیط کار/تالیف داوود افشاری/ انتشارات فردا

کتاب مجموعه سوالات ارگونومی/ غلامحسین حلوانی و فرشاد ارغوانی/ انتشارات آثار سبحان

 

منابع ریاضی 

کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال جورج برینتن توماس/موریس دی. ویر ، جوئل هاس ، سیامک کاظمی فاطمی/ دانشگاه صنعتی شریف

کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی/ تالیف لوئیس لیتهولد/مترجم سیامک کاظمی ، مهدی بهزاد و اسلام ناظمی ، محسن رزاقی/ انتشارات مرکز نشر دانشگاهی

کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال/تالیف رابرت الکزاندر آدامز/مترجمان عبد الله صدرالدینی و نریمان ویسمرادی/ انتشارات سرافراز

کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال و هندسه تحلیلی/ تالیف ریچارد سیلورمن/ مترجم علی اکبر عالم زاده/ انتشارات علمی و فنی

کتاب ریاضی عمومی ۱/ تالیف محسن لطف زمان/ انتشارات جهاد دانشگاهی صنعتی امیرکبیر

کتاب ریاضیات عمومی ۱ و ۲ / تالیف ایساک آبراموویچ مارون/انتشارات پاریاب

کتاب ریاضی عمومی ۱ و ۲ /تالیف فرزین حاجی جمشیدی/ انتشارات تاخ

کتاب ریاضی عمومی ۱ و ۲ / تالیف دکتر مسعود نیکوکار/ انتشارات آزاده

کتاب ریاضی ۱ و ۲ / تالیف دکتر محمدصادق معتقدی/انتشارات میعاد

 

منابع فیزیک و مکانیک 

کتاب مبانی فیزیک :  مکانیک/ تالیف دیوید هالیدی ، رابرت رزنیک و جرل واکر/ مترجم محمود دیانی/ انتشارات نص

کتاب فیزیک( مکانیک، حرکت تناوبی، شاره ها )/ تالیف مارک دبلیو.  زیمانسکی ، فرانسیس وستون سیروز و هوگ یانگ/ مترجم محمود بهار/ انتشارات مبتکران

کتاب فیزیک ( مکانیک )/ تالیف رابرت رزنیک ، دیوید هالیدی و کنت کرین/ مترجمان منیژه رهبر و جلالالدینپاشاییراد/ انتشاراتمرکزنشردانشگاهی

کتاب فیزیک برای علوم زیستی ( پزشکی، پیراپزشکی، زیست شناسی و … )/ تالیف آلان اچ.کرامر/ ترجمه محمود بهار/ انتشارات مبتکران

کتاب درسنامه جامع فیزیک در بهداشت/ تالیف حمیدرضا مکرمی،محمدحسن قانع عزآبادی، داود قانع عزآبادی و سعید حجاری/ انتشارات آثار سبحان

کتاب فیزیک عمومی( مکانیک)/ تالیف ناصر زارع دهنوی و حسین محسنی پور/ انتشارات دیباگران تهران

کتاب فیزیک پایه( مکانیک)/ تالیف حمیدرضا رستگارسدهی و هادی طالشی آهنگری/ انتشارات علوی فرهیخته

کتاب فیزیک مکانیک/ تالیف هریس بنسون/ مترجم محمدرضا بهاری/ انتشارات دانشگاه پیام نور

 

منابع مدیریت سازمانی 

کتاب مبانی سازمان و مدیریت/ تالیف علی رضائیان/ انتشارات سمت

کتاب سازمان: ساختار، فرآیند و ره آوردها/ تالیف ریچارد هال/ مترجم علی پارسائیان و سید محمد اعرابی/ انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی

کتاب مدیریت عمومی/ تالیف سید مهدی الوانی/ انتشارات نی

کتاب تجزیه و طراحی سیستم/ تالیف علی رضائیان/ انتشارات سمت

کتاب مبانی مدیریت رفتار سازمانی/ تالیف علی رضائیان/ انتشارات سمت

کتاب مروری بر نظریه های مدیریت و سازمان/ تالیف سید رضا سید جوادین/ انتشارات نگاه دانش

کتاب رفتار سازمانی/ تالیف ریکی گریفین و گرگوری مورهد/ مترجم سید مهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده/ انتشارات مروارید

کتاب تئوری مدیریت( نظریه عمومی مدیریت)/ تالیف علی محمد پرگان و مصطفی حسان/ انتشارات کتاب نوین

کتاب مدیریت منابع انسانی/ تالیف اسفندیار سعادت/ انتشارات سمت

کتاب تئوری سازمان (ساختار، طراحی و کاربردها)/ تالیف استفن رابینز/ مترجم ناصر عسگری و آرمیتا احمدی/ انتشارات راه

 

منابع روانشناسی عمومی 

کتاب زمینه روانشناسی هیلگارد (جلد 1و2)/ تالیف اتکینسون و همکاران/ ترجمه محمد تقی براهنی و همکاران/ انتشارات رشد

کتاب روانشناسی عمومی/ تالیف پریناز بنی سی/ انتشارات شهرآب

کتاب روانشناسی عمومی هیلگارد/ تالیف مریم افشاری/ انتشارات کتابخانه فرهنگ

کتاب روانشناسی عمومی/ تالیف نیلوفر بهبودیان/ انتشارات راه

کتاب روانشناسی تربیتی/ تالیف پروین کدیور/ انتشارات سمت

 

منابع زبان انگلیسی 

 

Active Skills for Reading (1, 2, 3, 4, 5). Neil J. Anderson, Thompson publication

Interaction: Reading . Hartman, P, Kirn, McGraw-Hill publication

English for the Students of Medicine. Compilation: Mahmoodreza Atai, Maasume Atai, Leyla shoja, Maasume Kafshgarsouteh, Mandana Zolghadari – Samt publication

Academic Encounters: Reading, Study Skills and Writing . Bernard Seal. Cambridge University publication

Improving Reading Skills.Compilation: D.r Shokrpour, D.r Mehbudi – Jungle publication

Markstein, L. and Hirasawa, L. Developing Reading Skills. Cambridge University

درسنامه جامع زبان کارشناسی ارشد علوم پزشکی/امیر لزگی/نشر جامعه نگر

مجموعه سوالات کارشناسی ارشد گروه های مختلف علوم پزشکی

 

سرفصل ها و واحد های دوره کارشناسی ارشد ارگونومی 

تعداد کل واحد : 32 واحد

دروس تخصصی اجباری : 23 واحد

دروس تخصصی اختیاری : 5 واحد

پایان نامه : 4 واحد

 

دروس تخصصی اجباری 

درس واحد
فیزیولوژی کار 2
ارگونومی محیطی 3
کلیات ارگونومی 1
آنتروپومتری و بیومکانیک شغلی 2
بهداشت حرفه ای و بیماری های ناشی از کار 2
روانشناسی کار و ارگونومی 2
ارگونومی طراحی 2
آمار تحلیلی 2
روش های تحقیق در علوم بهداشتی 1
ارگونومی شناختی 2
ارگونومی سیستم ها و برنامه ریزی در محیط کار 2
ایمنی و حوادث ناشی از کار 2
زبان تخصصی 2
سمینار 1
کارآموزی 2

 

دروس تخصصی اختیاری 

درس واحد
جامعه شناسی کار 2
ارگونومی مشارکتی 2
ارگونومی در حمل دستی بار 2
بهره وری و سازماندهی کار 2
روش های ارزیابی ارگونومی 2

 

گرد آورنده : سرکار خانم راضیه محمدی 

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح اصول محلول سازی پرداخته است.

اصول محلول سازی

پیش از آشنایی با اصول محلول سازی ابتدا باید نکات ایمنی را به طور کامل رعایت کنید و وسایل مورد نیاز محلول سازی را بشناسید. از این رو برای احتیاط، به این نکات توجه کنید 

  • هنگام ورود به آزمایشگاه حتما از روپوش پزشکی، دستکش و عینک آزمایشگاهی استفاده کنید.
  • برای دور ریختن محلول هایی که آتش گیر هستند از ظرف شویی آزمایشگاه استفاده نکنید زیرا فاضلاب این ظرف شویی ها تنها برای خروج آب است.
  • توجه داشته باشید اگر حلال آب و حل شونده ی اسید دارید، هیچ وقت آب را به اسید اضافه نکنید بلکه برای مخلوط این دو، ابتدا آب را در ظرف مناسب ریخته و سپس کم کم اسید را به اندازه نیاز اضافه کنید.

وسایل مورد نیاز محلول سازی 

برای محلول سازی در جامدات و مایعات از وسایل متفاوتی استفاده می شود .

وسایل محلول سازی جامدات 

شیشه ساعت، بشر، بالن ژوژه مناسب، قاشقک، همزن شیشه ای، پیست آب مقطر

وسایل محلول سازی مایعات 

بشر، بالن ژوژه مناسب،پیپت مناسب، پیست آب مقطر، استوانه مدرج

محلول سازی در جامدات 

پیش از محول سازی جامدات ابتدا باید با تعاریف زیر آشنا باشید .

محلول: محلول ها بدین صورت تعریف می شوند: مخلوط های همگن، محلول هامعمولا براساس حالت فیزیکی  طبقه بندی می شوند که شامل محلول های جامد،مایع و گاز است.

حلال: اغلب به جزئی از یک محلول که  مقدارش بیشتر از اجزای دیگر است حلال می گویند.گرچه استفاده از این واژه اختیاری است و دقیق نیست. برای محلول های گازی، واژه ی حلال و حل شونده زیاد مورد استفاده نیست.

حل شونده: اغلب به جزئی از محلول که از اجزای دیگر کمتر است حل شونده گفته می شود.

غلظت: به مقدار ماده ی حل شده در مقدار مشخصی حلال یا محلول گفته می شود.

انحلال پذیری:  به بیشترین مقدار از یک ماده که در مقدار مشخصی حلال حل شود و سیستم پایداریتشکیل می دهد،انحلال پذیری گفته می شود.

غلظت معمولی (C) : به مقدار ماده حل شده بر حسب گرم در یک لیتر محلول غلظت معمولی گفته می شود . [g\mL]

غلظت مولی (Cм) : به تعداد مول های حل شده در یک لیتر محلول غلظت مولی یا مولار می گویند .  [Cм=n\L] [n=m\M]  , , ] مقدار ماده بر حسب گرم] , [m=جرم مولکولی [M=

غلظت مولال : به تعداد مول های حل شده در 1000 گرم محلول غلظت مولال می گویند .

نرمالیته (N) : تعداد اکی والان گرم های حل شده در یک لیتر محلول را نرمالیته می نامند .

فرمول اکی والان : E = M\n

فرمول نرمالیته :    N = Cм . n

n در این فرمول ظرفیت ماده است . ظرفیت ماده در هر ماده متفاوت است .

اگر ماده اسید باشد ، ظرفیت ماده یا همان n برابر است با تعداد  Hهایی که در واکنش شرکت می کند .

اگر باز باشد ، ظرفیت ماده تعداد OH شرکت کننده در واکنش است .

در صورتی که ماده ی مصرفی یک نمک باشد ؛

اگر واکنش اکسایش و کاهش نباشد ظرفیت ماده (n) از رابطه ی زیر بدست می آید .

تعداد فلز . ظرفیت فلز n =

اگر واکنش اکسایش و کاهش باشد ؛

تعداد الکترون های مبادله شده = ظرفیت نمک

مثال :

واکنش بدون اکسایش و کاهش  :

NaCl + H2O →   NaOH + HCl

n=1

مثال :

واکنش اکسایش و کاهش :

Mn²⁺ → MnO₄⁻

روش حل :

به تعداد اکسیژن فرآورده ، به واکنش دهنده اکسیژن اضافه کنید .

Mn²⁺ + 4H2O → MnO₄⁻

سپس معادله را موازنه کنید .

Mn²⁺+ 4H2O → MnO₄⁻ + 8H⁺

بعد از موازنه تعداد الکترون ها را در هر طرف محاسبه کنید .

سمت واکنش دهنده 2 الکترون و سمت فرآورده 7 الکترون از دست داده است .

پس در مجموع 5 الکترون مبادله شده است .                                                                 7⁺    →  2⁺

محلول سازی 

بطور مثال برای تهیه  250ml محلول 0.1 نرمال سود باید به روش زیر عمل کنید :

فرمول :

m = V . M . N \ n . P . 10

در این فرمول P  یا درصدخلوص و جرم مولکولی بر روی ظرف مربوط به ماده نوشته شده است .

ظرفیت ماده (n) در NaCl 1 است .

به اندازه 0.1 از ظرف NaCl را به کمک قاشقک بردارید و بر روی ترازو با شیشه ساعت وزن کنید تا به طور دقیق مقدار آن بدست بیاید سپس آن را از شیشه ساعت به بشر منتقل کنید و به کمک پیست آب مقطر باقی مانده ی نمک را از شیشه ساعت به داخل بشربریزید .

در مرحله ی بعد مقداری آب مقطر با پیست داخل بشر بریزید و با همزن شیشه ایی آن را انقدر هم بزنید تا کل نمک به خوبی داخل بشر حل شود .

سپس این محلول را به بالن ژوژه مناسب که در اینجا 250ml است، منتقل کنید و با پیست آب مقطر محلول را به حجم برسانید .

توجه داشته باشید که در به حجم رساندن محلول ، قسمت مقعرآب در لوله دقیقا باید روی خط  250ml بالن ژوژه  باشد .

درب بالن ژوژه را گذاشته و به خوبی تکان دهید و کمی صبر کنید محلول 250ml 0.1 نرمال سود آماده است.

محلول سازی مایعات 

فرمول محلول سازی مایعات                                                                                                 N₁V₁ = N₂V₂

تهیه محلول مایعات می تواند به دو صورت متفاوت باشد یعنی داده های  متفاوتی برای ساخت محلول داشته باشید .

به طور مثال :

تهیه 250ml  محلول  0.2 N  اسید سولفوریک از محلول 4N  ؟

یا تهیه 250ml محلول  4N اسید سولفوریک ؟

در حالت اول N₁ ( 0.2 N ) ، V₁  ( 250ml ) و N₂ ( 4N ) را در اختیار دارید و به راحتی با قرار دادن اعداد در فرمول و حل معادله V₂ بدست می آید .

در حالت دوم  برای بدست آوردن N₂ باید نرمالیته ی غلیظ ترین محلول سولفوریک اسید را در نظر بگیریم . برای بدست آوردن این نرمالیته باید از فرمول زیر استفاده کنید .

N = 10. p. d \ E

در این فرمول d ، دانسیته است که بر روی ظرف ماده نوشته شده است و E ، اکی والان گرم با فرمول [M\n]

می باشد .

حال با داشتن N₂ و قرار دادن آن در معادله مانند حالت قبل V₂ را بدست آورید .

محلول سازی 

ابتدا از استوانه مدرج حاوی محلول اسید سولفوریک  4N به اندازه ی مورد نیاز ( V₂ ) ، اسید سولفوریک بردارید . این کار را به کمک پیپت مناسب انجام دهید . استفاده از پیپت باعث می شود تا حجم دقیقی از محلول را داشته باشید . سپس محلول را از پیپت به درون بشر بریزید . توجه داشته باشید که از قبل در بشر مقداری آب مقطر به کمک پیست ریخته باشید .

در مرحله ی بعد محلول را به بالن ژوژه (250ml ) منتقل کنید و به حجم برسانید و کمی صبر کنید . محلول 250ml 0.2N اسید سولفوریک بدست آمده است .

محلول سازی نسبت درصد 

سه نوع محلول سازی نسبت درصد وجود دارد :

  • نسبت درصد وزنی وزنی W\W
  • نسبت درصد وزنی حجمی W\V
  • نسبت درصد حجمی حجمی V/V

نسبت درصد وزنی وزنی : ( W\W )

] . 100وزن محلول \   وزن جسم حل شده[

وسایل مورد نیاز :

ترازو ، بشر ، قاشقک ، همزن شیشه ای ، پیست آب مقطر ، شیشه ساعت

مثال :

برای تهیه 10  گرم محلول دو درصد NaCl وزنی وزنی باید از یک معادله نسبت تناسب استفاده کنید .

2g NaCl → 100 g

X      →  10 g

در نتیجه 0.2g  NaCl بدست می آید .

ابتدا با قاشقک از ظرف NaCl ، 0.2g  از آن را در شیشه ساعت بریزید و با ترازو وزن کنید تا مقدار دقیقی از NaCl برداشته باشید . سپس آن را به بشر منتقل کنید و با پیست آب مقطر به بشر آب اضافه کنید و و با همزن شیشه ای انقدر هم بزنید تا تمام حل شونده به طور کامل حل شود و در آخر نیز به حجم برسانید ( 10ml ) .

نسبت درصد وزنی حجمی W\V :

] . 100حجم محلول \وزن جسم حل شده[

مثال :

برای تهیه ی 100ml محلول 1 درصد NaCl وزنی حجمی باید از روش تناسب استفاده کنید .

1g NaCl → 100 ml

X  →   100 ml

1 میلی لیتر NaCl بدست می آید .

وسایل مورد نیاز این محلول سازی و روش کار آن مانند محلول سازی از جامدات است .

نسبت درصد حجمی حجمی V\V :

] . 100حجم محلول \ حجم جسم حل شده[

مثال :

برای تهیه  100ml محلول 5 درصد NaCl از محلول 20 درصد آن باید از فرمول محلول سازی مایعات استفاده کنید .

C₁V₁ = C₂V₂

با جایگذاری اعداد، V₂ بدست می آید .

در این محلول سازی محاسبه و وسایل مورد نیاز و روش کار مانند محلول سازی از مایعات است.

گردآورنده: آیدا مظفرزاده

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح پلارجیاریسم و چگونگی بررسی کپی بودن مقالات پرداخته است.

پلاجیاریسم چیست؟

پلاجیاریسم که با نام های دیگر هم معرفی می شود که مانند سرقت ادبی، مشابهت علمی که به معنای این میباشد که عین جملات یا به صورت کپی برداری یا الهام گرفته از مقالاتی که در حال حاضر به چاپ رسیده اند را استفاده کنیم.

قطعا برای اثبات کردن هر مقاله یا هر نوشته یا تحقیقی نیاز داریم از مقالاتی استفاده کنیم که در مورد موضوع بحث قبلا بحث شده و تحقیقات و مقاله هایی در خصوص موضوعات به کاربرد شده باشد که به نتایجی دست پیدا کرده اند ولی این نکته قابل ذکر است که استفاده از نتایج مقالات دیگر باید درحد معقول و قبل قبولی باشد.

اسم های دیگری که به پلاجیاریسم نسبت می دهد عبارتند از: پلاجیاریزم، پلاجریزم و به عبارتی دیگر که بالاتر گفته شد سرقت ادبی.

پلاجیاریسم انواع گوناگونی دارد که از جمله آنها کپی پیست بودن مستقیم و بدون ذکر منبع می باشد و یا یک نمونه دیگر کپی برداری از متنی دیگر بدون بازنویسی و پارافریز آنها می باشد.

سایت های رایگان وجود دارند برای بررسی پلاجیاریسم که معایب و محدودیت هایی را برای تشخیص پلاجیاریسم مشخص می کند، یعنی چند محدودیت جدی که محققین را با تردید روبه رو می کند که شامل موارد زیر می باشد:

1.ناتوانی در جستجوکردن متن در مقالات تمام ناشران به خصوص انتشارات مهم و برجسته

2.محدود بودن جستجوها به متون و نوشته های آنلاین رایگان

3.محدودیت هایی از قبیل استفاده کمتر از لغات

4.تخصصی نبودن جستجوها با توجه به محتوای متون و نوشته ها

5.وجود صفحاتی که در بسیاری از سایت ها تبلیغ می کنند.

در ادامه مطلب می توان گفت: یکی از مهم ترین و معتبرترین و کارآمد ترین ابزار برای تشخیص سرقت ادبی یا دستبرد علمی سایت یا ابزار «آیثنتیکیت» می باشد، که تمام ناشران و کتابخانه های آنلاین معتبر مانند وایلی و ساینس دایرکت از این نرم افزار مهم و کاربردی استفاده می نمایند. این نرم افزار بصورت آنلاین و به صورت مرورگر اینترنتی می باشد و نیاز نیست این اپلیکیشن را برروی کامپیوترهای شخصی خود نصب نمود.

 

پلاجیاریسم

 سایت های رایگان برای چک کردن آنلاین مقاله ها یا فایلهای 

www.checktext.org

www.duplichecker.com

www.smallseotools.com

www.plagtracker.com

www.dustball.com

www.plagiarsisma.net

 معرفی ابزارها و نحوه استفاده از آنها اشاره می کنیم

درمورد بررسی کردن پلاجیاریسم می خواهیم 4 ابزاری را به شما معرفی کنیم که مشابهت را تشخیص دهد البته این ابزارها برای سهولت دسترسی رایگان می باشد ولی نمیتوان گفت کیفیت بالایی دارد اما وضعیت کلی مقاله یا تحقیق مناسب و قابل تامل می باشد.

4ابزاری آنلاین و رایگان که کپی بودن مقاله را بررسی می کند:

Searchenginereports.net.1

این برنامه بسیار کارآمد برای بررسی کپی بودن مقاله ادبی می باشد زیرا سادگی در این برنامه و رابط کاربری آسان که دارد، می توان از آن استفاده نمود.

وقتی وارد این برنامه یا سایت می شویم باید به بخش «پلاجیاریسم چکلر» می توانید با کپی کردن متن خود داخل کادر و یا آپلود نمودن فایل در فرمت تکست یا فایل ورد و زدن دکمه «چک برای پلاجیاریسم» به بررسی فایل خود از نظر کپی بودن یا مشابهت داشتن با مقاله ی دیگری از نظر پلاجیاریسم بررسی و مشخص کرد. در قسمت گزارش آنلاینی که این سایت برای بررسی ارائه می دهد می توان، مشاهده نمود که چه میزان از فایل بررسی شده، دچار پلارجیاریسم شده است و چه میزانی از فایل کپی می باشد و یا به عبارتی دچار پلارجیایسم شده است. در توضیحاتی که قسمت گزارش به ما می دهد می توان به صورت جزئی جمله هایی که مشابهتی با مقاله دارند یا کپی می باشند را تشخیص داده و مشاهده کرد که در پایان گزارشی مبتنی بر یک فایل که به صورت  پی دی اف می باشد، را به صورت یک فایل به ما تحویل داده و مشاهده نمود.

باید به این نکته توجه نمود که این ابزار یا سایت آنلاین نوشته یا تحقیق مارا صرفا با محتواهای آنلاین منتشر می کند و درسطح وب بررسی و مشخص میکند تا به منابع علمی شناخته شده ای دست پیدا نکنیم و در نتیجه گزارش آن را که دارای کم و کاستی هایی می باشد را برای ما مشخص نماید.

یک مزیت خوبی که این سایت دارد، این است که هیچ فایلی را در دیتابیس خود ذخیره نمیکند و تمامی فایل هایی را که بررسی کردید را بعد از گزارش گیری پاک می کند.

 

Plagramme .com.2

دومین سایت یا ابزاری که می توان پلاجیاریسم را درآن بررسی نمود، این ابزار است که دارای دوقسمت پولی و رایگان قابل استفاده است که دقت بالایی در تشخیص و بررسی پلاجیاریسم دارد و طی بررسی های انجام شده از طرف تیم همین سایت میتوان متوجه شد که تا حد قابل قبولی به درصد نرم افزارهای تخصصی و غیررایگان نزدیک می باشد، نکته قابل توجه در این سایت این است که وقتی می خواهد میزان درصد پلاجیاریسم برای هر مقاله را رایگان به ما ارائه می دهد ولی برای دریافت گزارش کامل و جزئیات آن باید به سایت هزینه ای حدود 7 دلار پرداخت کرد.(که می توان گفت این یکی از معایب این سایت می باشد)

و نکته دیگری که در رابطه باااین سایت می باشد این است که نیاز به ثبت نام اولیه داخل سایت دارد و پس از تایید ایمیلی که از طرف سایت به ارسال می شود می توان به مدت نامحدود از فایلهای خود گزارش گیری کرد و نکته قابل ذکر دیگر این است که باید فایل خود را در پنل کاربری که خود سایت به شما ارائه می دهد ، بارگذاری کرد.

کار با این سایت بسیار ساده می باشد و پس از آپلود کردن فایل خود می توان منوی«پیپرز» را به کلیک کرد و به راحتی و سهولت به قسمت رایگان آن که گزارش گیری است، پرداخت.

Essay writing service.3

یکی از دیگر این سایت ها، سایت ایزی می باشد که بسیار کارآمدتر از دو سایت قبلی می باشد و این سایت سرویس های آنلاین بهتری نسبت به بقیه سرویس های آنلاین در اختیار ما می گذارد و این سایت تخصصی تر به بررسی مقالات و کپی بودن یا همان پلاجیاریسم می پردازد. این سرویس در آمریکا قرار دارد و خدمات بسیار متنوع و گسترده در حوزه مشاوره مقالات، نگارش و بررسی متن سخنرانی ها و بررسی مقالات از جنبه گرامری و پارافریز و بازنویسی مقاله و تحقیق و خدماتی که مربوط به پلاجیاریسم را به ما ارائه می دهد.

در قسمت یا بخش پلاجیاریسم می توانیم با قرار دادن فایل متنی یا فایل تحقیق خود را در کادر مربوط و یا بارگذاری فایل در فرمت هایی که در سایت ذکر شده به بررسی آنها از نظر کپی بودن می پردازد و همچنین از امکانات بسیار خوبی که برای بررسی دقیق تر محتوا قرار داده شده است و باید این نکته را توجه داشت که برای اینکه گزارشی به صورت آنلاین در اختیار ما بگذارد، باید باتوجه به گرینه هایی مانند مقاله و محتوای وبسایت و یا رزومه را انتخاب کرد و بعد از وارد کردن عنوان برای فایل یا محتوا روی گزینه «چک مای ایزی» کلیک نمود تا گزارش را تحویل ما دهد و در گزارش تحویلی که برای ما ارسال می کند میزان یکی بودن مقاله و قسمت هایی که دچار پلاجیاریسم شده است را با منبع اصلی برای بررسی به ما نمایش می دهد.

Quetext.4

چهارمین ابزار یا سایتی که قرار است معرفی کنیم این سایت می باشد که بصورت آنلاین است و در شهر تگزاس و ایالات میزوری آمریکا واقع شده است. این سایت دارای دوتا قسمت اشتراک ماهیانه می باشد که یک قسمت آن رایگان و قسمت دیگری آن با پرداخت حق اشتراک (9 دلار) می باشد.

این سایت آنلاین محتوا یا فایل شمارا با بیلیون ها وبسایت آنلاین، میلیون ها کتاب آنلاین و یک میلیون مقاله علمی و تخصصی مقایسه و تطبیق می دهد و یک گزارش کلی در اختیار ما قرار می دهد که میتوانیم در قسمت رایگان متن مقاله خود را در صفحه اصلی و در کادر مشخص شده کپی نمود تا بررسی و درخواست پلاجیاریسم خود را به ما تحویل دهد. این سایت به دلیل سرعت خوبی که دارد محتوا یا فای شما را در چندین دقیقه بررسی کرده و درصد پلاجیاریسم مقاله یا متن را به همراه منابعی که آنها استفاده شده را در اختیار ما قرار میدهد.

تفاوتی که قسمت اشتراکی مقاله با قسمت رایگان دارد این است که محدودیت در تعداد کلمات و بارگذاری فایل است و در بخش رایگان شما نیازی به عضویت و ثبت نام در سایت را ندارید ولی نکته مهم این است که شما کمتر از 500 کلمه برای هربار بررسی را دارید و همچنین قادر نیستید فایل خود را آپلود کنید که البته این معایب برای قسمت اشتراکی نخواهد بود و به راحتی و سهولت می توان گزارش خود را تحویل گرفت.

در این مقاله به 4 ابزار رایگان و آنلاین که بررسی پلاجیاریسم مربوط می شد و دارای محبوبیت بیشتری برای کاربران بود، پرداختیم و به شما دوستان معرفی شد و برای تاکید بیشتر این نکته را توجه داشته باشید اگر برای امور تخصصی مانند ارسال مقاله به مجلات معتبر باید از ابزارهای پیشرفته تری بنام های «آتینیکیت» و یا «ترنتین» که دسترسی به دیتابیس های بزرگی به انتشارات علمی عظیمی دارد، بهره برد ولی بطور کلی این ابزارها بیشتر به بررسی کلی محتوا های شما مانند مقاله یا تحقیق یا پست های وبسایت مناسب و کاربرد فراوان دارد.

گردآورنده: سرکار خانم پریناز زارع

سایت ویستاژن در این مقاله به معرفی رشته پزشکی مولکولی در مقطع دکترا وزارت بهداشت پرداخته است.

معرفی رشته پزشکی مولکولی

رشته پزشکی مولکولی در مقطع دکترا تخصصی ترکیبی از خلاقیت و پژوهش های پایه و بالینی می باشد که تاکید بر یادگیری فعال و تحقیق به روز در عرضه علم پزشکی مولکولی می باشد.

این رشته تاکنون در ایران وجود نداشته است و برای اولین بار است که راه اندازی آن پیشنهاد می شود، اما این رشته در کشورهای مختلف اروپایی در مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی به تربیت دانشجویان این مقطع پرداخته است.

ضرورت و علت وجود این رشته در سطح بین المللی تربیت نیروی انسانی در سطح دکترای تخصصی می باشد، که دانشجو بتواند تحقیقات یا پژوهش های خود را که مربوط به رشته پزشکی و در سطح سلولی، مولکولی و آزمایشگاهی طراحی و هدایت کنند که در راستای فراهم ساختن عرصه آموزشی و پژوهشی در حوزه بررسی بیماری ها و عوامل ایجاد کننده در سطوح مولکولی باشد.

مراکز تحقیقاتی در سالهای اخیر در رشد چشمگیری در این زمینه داشته اند و درگسترش علم این رشته نقش بسزایی ایجاد شده است.

تنها مشکل اصلی در مرکز تحقیقاتی بالینی فارغ التحصیلان با مدرک دکترای تخصصی این رشته آشنایی کامل به مفاهیم پزشکی در سطح سلولی و مولکولی بتوانند سبب گسترش تحقیقات علوم پایه در سطح گسترده تر و با کیفیت تر ایجاد شود. با توجه به تربیت دانشجویان در این رشته سبب می شود ارتقای کمی و کیفی تحقیقات در عرصه پزشکی میشود و مانع از هدر رفتن منابع انسانی و مالی خواهد شد و از آنجا که تحقیقات علوم پایه به ویژه ایمونولوژیک و ژنتیک در بسیاری از بیماری ها قابل تشخیص و درمان می باشد، ارزش و فایده این رشته را در زمان حال بیشتر خواهدکرد.

خلاقیت و نوآوری و بررسی آموخته ها و یافته ها و طراحهای تحقیقاتی در رشته پزشکی مولکولی که سبب رفع مشکلات موجود در زمینه بهداشتی و درمانی و درحیطه علم پزشکی شده است، کمک فراوانی به عصرحاضر بکند، که ارزش های بیشتری روی این رشته حاکم می شود.

اهداف کلی این رشته تربیت نیروی انسانی متخصص کارآمد و صاحب نظر در امور آموزشی و پژوهشی رشته پزشکی مولکولی مطابق با نیازهای زمان و جامعه می باشد.

دانش آموختگان این رشته باید؛

ـ توان آموزشی و پژوهشی را درمورد پزشکی مولکولی دارا باشد.

ـ تسلط کامل به روش های پیشرفته تحقیقات در پزشکی مولکولی و انتقال، توسعه و نیز خلاقیت در ابداع آنها

ـ توانمند به جدیدترین فنون و روش های آموزشی و پژوهشی پایه در پزشکی مولکولی باشند.

وظایف حرفه ای این دانشجویان شامل فعالیت های زیر می باشد

الف) وظایف آموزشی 

آموزش علم پزشکی مولکولی به دانشجویان در مقاطع مختلف جمع آوری و تهیه در سامانه آموزشی می شود که سبب می شود مقاطع تحصیلی مختلف تدوین درسنامه ها برای دروس پزشکی مولکولی بین آموزش پزشکی مولکولی و بیمار اولویت های بومی ایجاد شود.

ب) وظایف پژوهشی 

در خصوص این حیطه از وظایف که شامل؛ راهبری تیم تحقیقاتی، ارایه و نقد فرضیه های تحقیقاتی در زمینه پزشکی مولکولی، ارایه و انجام پروژه های تحقیقاتی در حوزه ژنتیک مولکولی و تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق ها، ارایه مقاله ها و یافته های تحقیقاتی در کنگره های داخلی و خارجی، خلق روش های آزمایشگاهی و تشخیص در زمینه پزشکی مولکولی می باشد.

ج) وظایف خدماتی 

در این خصوص افراد توانمند دراین رشته می توانند در آزمایشگاه ها خدمت کرده که شامل توانایی های زیر می باشند

مسلط به اداره کردن پروژه های تحقیقاتی موسسات مختلف و ارایه خدمات در آزمایشگاه های تحقیقاتی صنایع مانند داروسازی، بیوتکنولوژی و ……… باشند.

شرایط و نحوه پذیرش در این رشته به شرح زیر می باشد

مقررات و ضوابط پذیرش و شرکت در آزمون ورودی این رشته مانند سایر رشته های مقطع دکترای تخصصی براساس دستورالعمل دبیرخانه شورای آموزش علوم پایه پزشکی، بهداشت و تخصصی می باشد. آزمون ورودی در دومرحله به صورت امتحان کتبی و مصاحبه حضور برقرار می شود.

دانش آموختگان مقاطع دکتری عمومی پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، دامپزشکی و مقاطع تخصصی و فوق تخصصی پزشکی و یا کارشناسی ارشد رشته های فیزیولوژی، ژنتیک انسانی، بیوتکنولوژی پزشکی، خون شناسی آزمایشگاهی و بانک خون، ویروس شناسی، میکروبیولوژی، زیست شناسی با گرایش غیرگیاهی، ایمونولوژِی، بیوشیمی و تغذیه اجازه شرکت در امتحان این رشته را دارند.

موارد امتحانی آزمون ورودی و ضرایب هرکدام

نام درسضریب
اپیدمیولوژی و آمار حیاتی2
فیزیولوژِی پزشکی1
بیوشیمی و ژنتیک3
ایمونولوژی و میکروب شناسی2
شرایطی که برای راه اندازی این رشته نیاز است عبارتند از

راه اندازی این رشته مطابق مصوبات شورای گسترش و ارزیابی دانشگاههای علوم پزشکی می باشد که فقط در دانشگاههای قابل برگزاری می باشد که مراکز تحقیقاتی آنها از نظر اجرای برنامه ها به تایید معاونت تحقیقات و فناوری برسد و پایان نامه دانشجویان دوره فوق در این مراکز صورت گیرد و با توجه به شرایط فوق رشته های مشابه مثل رشته پزشکی مولکولی در داخل کشور ایران موجود نیست ولی بررسی ها نشان می دهد تعداد قابل توجهی از دانشگاههای در سطح دنیا در این مقطع و این رشته دانشجو می پذیرد و تعداد این دانشگاهها در حال افزایش می باشد.

 

دروس اختصاصی اجباری (core) برنامه آموزشی دوره دکتری تخصصی (PhD) رشته پزشکی مولکولی

کد درسعنوان درستعداد واحد درسیتعداد ساعت درسیپیش نیاز
جمعنظریعملیجمعنظریعملی
16بیوشیمی پروتئین ها، ایمنی ژنتیک مولکولی223434
17ژنتیک مولکولی پزشکی223434
18پیام رسانی سلولی و بیولوژی سیستم223434
19بیوانفورماتیک20.51.595160
20مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی4223468102ژنتیک مولکولی پزشکی (17)
21اصول هدف درمانی مولکولی223434مهندسی ژنتیک و بیو لوژی مولکولی(20)
22اساس مولکولی بیماریها446868
23روشهای مولکولی تشخیص بیماریها4223468102ژنتیک مولکولی و پزشکی(17)، مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی(20)
24اپیدمیولوژی مولکولی223434روشهای مولکولی تشخیص بیماریها 23
25پایان نامه20      
  44
 

دروس اختصاصی اختیاری(noncore) برنامه آموزشی دوره دکتری تخصصی (PhD) رشته پزشکی مولکولی

کد درسعنوان درستعداد واحد درسیتعداد ساعت درسیپیش نیاز
جمعنظریعملینظریعملیجمع
26اخلاق و ایمنی زیستی223434
27پزشکی شخصی223434روش های مولکولی تشخیص بیماریها(23)
28مکانیسم های ترمیم ارگانها و فرآورده های بافت ساخته223434
29تازه های پزشکی مولکولی223434ژنتیک مولکولی پزشکی(17) ،مهندسی ژنتیک و بیوتکنولوژی مولکولی(20)، اساس مولکولی بیماریها(22)و اصول هدف درمانی مولکولی(21)
30مهندسی پروتئین223434
31نانوتکنولوژی223434
32پدافند غیرعامل223434
 جمع14

گردآورنده: سرکار خانم پریناز زارع

 

واکسن چیست؟

واکسن  در واقع یک فرآورده بیولوژی می باشد که در مقابله  با یک بیماری میکروبی مشخص، سبب ایمنی فعال اکتسابی می شود. در بسیاری موارد واکسن سوسپانسیونی است که از میکروارگانیسمهای کشته و یا ضعیف شده ویروس یا باکتری یا پروتئین های آنتی ژنتیک حاصل شده و از واکسن برای پیشگیری و بهبود و یا درمان بیماری های عفونی تجویز می گردد.

اغلب واکسن ها از طریق عضلانی یا زیر جلدی و داخل جلدی تزریق می شوند(تزریقی) و برخی دیگر از واکسن ها خوراکی هستند مانند فلج اطفال.

برای ایمنی کامل و دائم دربرابر بیماری ها نیاز است چند بار یک واکسن تزریق شود ولی گاه برخی واکسن ها را می توان همراه هم تزریق نمود مانند واکسن سه گانه، دوگانه و MMR.

بنظر شما واکسن ها چطور تولید و طراحی می شوند؟

در این مقاله قرار است سایت ویستاژن به تعدادی از سوالات شما که در مورد طراحی و تولید واکسن پاسخ دهد.

یکی از مهم ترین اهداف ایمنی شناسی پزشکی توسعه واکسن می باشد که اولین بار 200 سال پیش آغاز شد و همچنان سالهای سال است که با استفاده از روش های سنتی در تولید واکسن به کار برده می شود، اما اکنون با پیشرفت های چشگمیری که در زمینه علوم پایه در سطح جهانی شده است مانند پیشرفت در ژنتیک و بیوانفورماتیک که می توان فرصتی برای توسعه و طراحی واکسن های جدید و بهبود یافته فراهم آورد.

طراحی واکسن معکوس اولین بار در تهیه واکسن علیه نایسریا مننژیتیدیس استفاده شد.

در یکی از این روش ها طراحی، ژنوم کامل یک پاتوژن به کمک آنالیزهای کامپیوتری بررسی می شوند تا آنتی ژن هایی که بیشترین احتمال ایمنی زایی را دارند، شناسایی شوند. با استفاده ازاین روش وقتی ژنوم باکتری نایسریا مننژیتیدیس مورد بررسی قرار گرفته می شود، 600 پروتئین سطحی یا ترشحی شناسایی شده و دراین میان 350 پروتئین بیان و خالص سازی می شوند. درواقع وقتی هفت پروتئین شناسایی شده اند قادرند در برابر طیف گستردگی از سویه ها ایجاد ایمنی و مقاومت کنند. از توسعه تکنیک های کامپیوتری که با ویژگی های پیچیده همراه است و دانشمندان به آن مسلط هستند و می توان به عنوان حرکت به سمت زیست فناوری که مبتنی بر کامپیوتر استفاده نمود.

در بسیاری از موارد دانشمندان تکنیک هایی را برای طراحی واکسن های پروتئینی ارائه و آموزش دادند که عبارتند از:

این طراحی که از آموزش ها و مراحل ضروری تولید واکسن های پروتئینی زیر واحدی مولتی اپی توپی می باشد. همچنین این نوع واکسن ها حتما باید از جنس پروتئین باشند و برای کارکرد با این مولکول نکاتی در مورد بیوشیمی اسید آمینه ها و پروتئین ها ارائه می شود تا در نهایت بعد از مباحث تئوری، اقدام به طراحی عملی واکسن در کامپیوتر تا قبل از مراحل آزمایشگاهی باشد.

در برخی دیگر از موادی که از آنها واکسن تولید می کنند مانند جنس مختلف انتروباکترویاسه که نقش مهمی در ایجاد بیماری های گوارشی، از جمله اسهال دارند و همچنین اشریشیا کلی انتروتوکسیژنیک، اشریشیا کلی انتروهموراژیک و شیگلا سه باکتری مهمی هستند که از طریق آب و غذا منتقل می شوند و واکسیناسیون یکی از راهکارهای مناسب در مقابل این باکتری ها و ویروس هاست که دانشمندان با توجه به طراحی واکسن با استفاده و طراحی یک کاندید واکسن نوترکیب که حاوی این سه باکتری باشند را در باکتری E.coli  و ایمنی هومورال بررسی و پدید آوردند.

پرایمرهای اختصاصی برای ترکیب این آنتی ژن ها طراحی گردیده است و خصوصیات آنتی ژن کایمر، که از جمله خواص فیزیکی و شیمیایی، ساختار دوم و سوم و اپی توپ های سلول B و T  و از طریق تجزیه و تحلیل بیوانفورماتیکی مشخص می گردد و پس از ترکیب این ژن هاف وکتورهای نوترکیب که حاصل شدند به سلولهای مستعد منتقل خواهند شد. در نهایت  پروتئین کایمر در باکتری بیان می شود و پروتئین تولید شده تلخیص می گردد و پس از این مرحله که طراحی گذشته شده و به مرحله انجام و عمل به حیوانات رسیده شده است، حیوانات با باکتری زنده E.coli مورد بررسی قرار می گیرند.

تجزیه و تحلیل بیوانفورماتیکی طراحی واکسن به صورتی بررسی می شود که آنتی ژن کایمر دارای خواص فیزیکی و شیمیایی مناسبی باشد تا بتواند به خوبی در میزبان های مختلف بیان شود ودر نهایت بتواند این آنتی ژن در اختیار سلولهای اپی توپ قرار بگیرند.

مثالی دیگری که می توان زد برای طراحی واکسن در خصوص بافت توموری می باشد که بدون فرآیند آنژیوژنز نمی تواند بیش از 2 میلی متر مکعب در بدن رشد کند که با استفاده از طراحی بیوانفورماتیک تولید واکسن پپتیدی انسانی و ارزیابی آنتی بادی پلی کلونال این امکان فراهم شده است که می تواند نقش حیاتی در فرآیند طراحی واکسن و همچنین یکی از راهبردهای ایمنی درمانی در برابر سرطان به کار برده می شود.

برای طراحی این واکسن که با استفاده از توالی پپتیدی ایزوفرم ها از پایگاه های داده ی پروتئینی، انتخاب و با نرم افزارهای رایج هم راستاسازی می کنند. اپی توپ های تحریک کننده ی پاسخ ایمنی شناسایی و از نظر عدم همپوشانی با بقیه پروتئین های بدن مورد بررسی قرار می گیرند. توالی پپتیدی 41 اسید آمینه ای انتخابی از نظر بیوانفورماتیک هیچ گونه هم پوشانی با سایر پروتئین ها ندارد و از لحاظ نظری، آنتی ژنتسیته ی کافی و توانایی تحریک پاسخ ایمنولوژیک که ضد توموری را خواهد داشت. برای طراحی واکسن که می توان از روش ELISIA  هم استفاه کرد که از کاربرد الکتروفورز پپتید کونژوگه با BSA  ، را نشان می دهد که کونژگاسیون به طور موثرتری انجام می شود و مراحل بهینه سازی آزمون  ELISIA را اثبات می کند که درصورت پوشاندن پلیت های ELISIA با کونژوگه که از قبل هم گفته شد، نتایج حاصل تکرار پذیره بهتری نسبت به پوشاندن پلیت با پپتید خالص به دست می آید و به همین منظور نتایج به کارآمدی پپتید کونژوگه از جهت ایمن سازی و تولید آنتی بادی پلی کلونال در این امر بسیار موثر است و به همین دلیل که تیتر آنتی بادی تولید شده بر ضد آنتی ژن بالا می باشد، این پپتید می تواند به عنوان تحریک کننده سیستم ایمنی در مدل حیوانی و در تولید و طراحی چنین واکسن هایی بوجود بیاید.

گردآورنده: سرکار خانم پریناز زارع

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح روش طراحی دارو پرداخته است

طراحی دارو

کشف دارو فرایندی است که از طریق آن داروهای بالقوه جدید با استفاده از ترکیبی از اعمال محاسباتی، آزمایشگاهی، ترجمه ای و مدل های بالینی شناسایی می شوند. علی رغم پیشرفت های بیوتکنولوژی و درک سیستم های بیولوژیکی، کشف دارو هنوز یک فرایند طولانی، پرهزینه و دشوار است. طراحی دارو فرایندی ابداعی برای یافتن داروهای جدید بر اساس شناخت یک هدف بیولوژیکی است. از ابتدایی ترین مفهوم ، طراحی دارو شامل طراحی مولکول هایی است که از نظر شکل و بارگیری با مولکول هدفی که با آنها تعامل و پیوند دارند، مکمل هستند. در واقع برخلاف روشهای سنتی کشف دارو که به آزمایش و آزمون و خطا از مواد شیمیایی بر روی سلول های حیوانات و مطابقت اثرات ظاهری با درمان ها تکیه می کنند ، طراحی منطقی دارو (که به آن نیز داروسازی معکوس گفته می شود) با این فرضیه آغاز می شود که تعدیل هدف بیولوژیکی خاص ممکن است دارای ارزش درمانی باشد. برای اینکه یک ماکرومولکول به عنوان هدف دارویی انتخاب شود، دو مورد اطلاعات ضروری لازم است. اول این که شواهدی وجود داشته باشد که نشان دهد تعدیل هدف، سبب اصلاح بیماری خواهد شد. این دانش ممکن است بعنوان مثال، مطالعات روی بیماری باشد که ارتباط بین جهش در هدف بیولوژیکی و حالات خاص بیماری را نشان می دهد. دوم اینکه هدف ” داروپذیر” است. این بدان معنی است که قادر به اتصال به یک مولکول کوچک است و فعالیت آن توسط مولکول کوچک قابل تعدیل است.
یک هدف بیومولکولی (که معمولاً پروتئین یا اسید نوکلئیک است) یک مولکول کلیدی است که در یک مسیر خاص متابولیک یا سیگنالینگ قرار دارد که با یک بیماری خاص یا با نوعی عفونت یا بقای یک پاتوژن میکروبی مرتبط است. اهداف بالقوه داروهای لزوماً باعث ایجاد بیماری نمی شوند بلکه باید به طور کلی اصلاح بیماری شوند. در بعضی موارد ، مولکولهای کوچک برای تقویت یا مهار عملکرد هدف در مسیر اصلاح بیماری خاص طراحی خواهند شد که مکمل محل اتصال هدف هستند. مولکولهای کوچک (داروها) می توانند به گونه ای طراحی شوند که بر روی سایر مولکولهای مهم “خارج از هدف” (که اغلب به عنوان ضد هدف شناخته می شوند) تأثیر نگذارند ، زیرا فعل و انفعالات دارویی با مولکول های خارج از هدف ممکن است منجر به عوارض جانبی نامطلوب شود. با توجه به شباهت در سایت های اتصال ، اهداف نزدیک که مشخص می شوند از طریق همسانی توالی ، بیشترین احتمال واکنش متقاطع و از این رو بالاترین پتانسیل اثر جانبی را دارند.
پس از شناسایی یک هدف مناسب ، هدف معمولاً کلون شده و تولید و تصفیه می شود. پروتئین خالص شده سپس برای ایجاد یک روش غربالگری استفاده می شود. علاوه بر این ، ممکن است ساختار سه بعدی هدف مشخص شود.
جستجوی مولکول های کوچک که به هدف وصل می شوند با غربالگری کتابخانه های ترکیبات دارویی بالقوه آغاز می شود.
• غربالگری مجازی: در غربالگری مجازی کتابخانه های بسیار بزرگ از مولکول های کوچک توسط رایانه مورد بررسی قرار می گیرد تا ساختار هایی که قابلیت اتصال به ترکیب هدف مورد نظر ما را دارند شناسایی شوند. غربالگری مجازی به دو دسته تقسیم می شود: غربالگری مبتنی بر ساختار و غربالگری مبتنی بر لیگاند

• طراحی داروی مبتنی بر لیگاند

طراحی مبتنی بر لیگاند (یا طراحی داروی غیرمستقیم) به دانش سایر مولکولهای وابسته به هدف بیولوژیکی متکی است. این مولکولهای دیگر ممکن است برای استخراج یک مدل فارماکوفور که حداقل ویژگیهای ساختاری لازم را در یک مولکول برای اتصال به هدف تعیین می کند ، مورد استفاده قرار گیرند. به عبارت دیگر، ممکن است الگویی از هدف بیولوژیکی بر اساس دانش آنچه به آن پیوند می زند ساخته شود و این مدل به نوبه خود ممکن است برای طراحی موجودات مولکولی جدید که با هدف تعامل دارند ، ساخته شود.از طرف دیگر، یک رابطه ساختار-فعالیت کمی (QSAR) ، که در آن همبستگی بین خصوصیات محاسبه شده مولکولها و فعالیت بیولوژیکی تجربی آنها تعیین می شود ، ممکن است حاصل شود. این روابط QSAR به نوبه خود ممکن است برای پیش بینی فعالیت آنالوگ های جدید مورد استفاده قرار گیرد. در ادامه به تشریح مفاهیم مدل‌سازی فارماکوفور و تکنیک QSAR پرداخته خواهد شد.

QSAR 

با ایجاد تغییرات کوچک روی گروه های عاملی ترکیب رهبر(lead) میتوان ویژگی‌های فارماکولوژیکی ترکیب را عوض کرد. بنابراین با استفاده از ترکیب پیش رو داروهای مختلف ساخته شده و پس از آزمون های تجربی بهترین ترکیب انتخاب میشود. این فرآیند به SAR یا رابطه فعالیت با ساختار مشهور است. Q اصول کمی و عددی SAR است و روشی برای درک ارتباط بین ساختار و عملکرد ترکیبات می باشد.

مدل سازی فارماکوفوری

 مدل‌سازی فارماکوفوری در طراحی و کشف ترکیبات رهبر بسیار کارآمد است. مدل فارماکوفور مجموعه‌ای از خصوصیات استریک و الکترواستاتیکی است که بر هم کنش های بهینه با یک هدف زیستی خاص را ایجاد می‌کند. در واقع یک فارماکوفور وجود خارجی نداشته و فقط مفهومی انتزاعی است که ویژگی های مورد نیاز برای برهم کنش موثر با هدف دارو را ارائه می‌دهد. مدل فارماکوفوری را می توان از طریق ساختار یعنی از طریق جستجوی نقاط برهمکنش ممکن بین لیگاند و ماکرومولکول ایجاد کرد. همچنین با مدلسازی لیگاند محور از طریق روی هم تراز کردن مولکول های فعال و مشخص نمودن ویژگی های مشترک بین آنها نیز انجام می گیرد. به طور کلی ،جستجوی مجازی از طریق فارماکوفور یک مدل را به عنوان الگو ارائه می دهد و در ادامه مولکولهایی که از لحاظ شیمیایی شبیه آنها باشند جست‌وجو می‌شوند.

• طراحی دارویی مبتنی بر ساختار

طراحی دارویی مبتنی بر ساختار (یا طراحی داروی مستقیم) به دانش سه بعدی ساختار هدف بیولوژیکی بدست آمده از طریق روش هایی مانند کریستالوگرافی اشعه ایکس یا طیف سنجی NMR متکی است. اگر یک ساختار آزمایشی از یک هدف در دسترس نباشد ، ممکن است بر اساس ساختار تجربی یک پروتئین مرتبط ، مدل همسانی از هدف ایجاد شود. با استفاده از ساختار هدف بیولوژیکی ، داروهای کاندیدایی که پیش بینی می شوند با میل بالایی به هدف وصل شوند، طراحی شوند. روشهای مختلف محاسباتی خودکار دیگر ممکن است برای نشان دادن نامزدهای دارویی جدید مورد استفاده قرار گیرد.
طراحی دارویی مبتنی بر ساختار سعی دارد با استفاده از اصول شناخت مولکولی از ساختار پروتئین ها به عنوان پایه ای برای طراحی لیگاند های جدید استفاده کند. اتصال زیاد با هدف به طور کلی مطلوب است زیرا منجر به داروهای مؤثرتر با عوارض جانبی کمتری می شود. بنابراین ، یکی از مهمترین اصول برای طراحی یا بدست آوردن لیگاند های جدید بالقوه ، پیش بینی میل اتصال یک لیگاند خاص به هدف خود (و ضد هدف های شناخته شده) و استفاده از میل ترکیبی پیش بینی شده به عنوان معیاری برای انتخاب است.
یک تابع تجربی هدفمند اولیه برای توصیف انرژی اتصال لیگاندها به گیرنده ها شکل گرفته که به تعریف زیر میباشد:

ΔGbinding = ΔGdesolvation + ΔGmotion + ΔGconfiguration + ΔGinteraction

• طراحی دارو به کمک رایانه

اساسی ترین هدف در طراحی دارو ، پیش بینی این است که آیا یک مولکول مشخص به یک هدف وصل می شود و اگر چنین است ، چقدر قوی است. مکانیک مولکولی یا دینامیک مولکولی اغلب برای برآورد قدرت تعامل بین مولکولی بین مولکول کوچک و هدف بیولوژیکی آن استفاده می شود. این روشها همچنین برای پیش بینی ترکیب مولکول کوچک و مدل سازی تغییرات کنفورماسیونی در هدف مورد استفاده قرار می گیرد که ممکن است هنگام اتصال مولکول کوچک به آن اتفاق بیفتد.
داکینگ مولکولی از جمله روش هایی است که میزان برهمکنش بین مولکولها را مشخص می‌کند و به کمک آن می‌توان مناسب ترین جهت گیری ممکن را برای لیگاند انتخاب کرد در این تکنیک نتایج حاصله توسط تابع درجه بندی آماری تحلیل شده و مقادیر عددی با عنوان درجه داکینگ به انرژی اینتراکشن مولکولهای مورد نظر داده می‌شود و همچنین اشکال سه بعدی از حالت اتصال لیگاند و ماکرومولکول به دست می آید.

فارماکوکینتیک طراحی دارو

• داروها باید قطبی باشند؛ در شرایط آبی محلول درآیند تا بتوانند با اهداف مولکولی در تعامل باشند.
• داروها باید چرب باشند؛ برای عبور از غشاهای سلولی.

•اجتناب از دفع سریع
•داروها باید دارای خصوصیات آبگریز و لیپوفیلی باشند.

•بسیاری از داروها پایه های ضعیف با 6-8=pKa هستند.

روشهای طراحی دارو

رویکردهای مختلفی که در طراحی دارو استفاده می شود شامل موارد زیر است
1) غربالگری تصادفی ترکیبات مصنوعی یا مواد شیمیایی و محصولات طبیعی با روشهای ارزش سنجی.
2) آماده سازی ترکیبات جدید بر اساس ساختارهای شناخته شده از مواد بیولوژیکی فعال و طبیعی با منشاء گیاهی و جانوری ، یعنی اسکلت پیش‌رو یا رهبر (lead)
3) تهیه آنالوگ‌های ساختاری پیش‌رو با افزایش فعالیتهای بیولوژیکی
4) کاربرد اصل بیوواستروتیک.

داروها و روشهای محاسباتی برای بهبود این روشهای درمانی مبتنی بر پروتئین نیز پیشرفتهای چشمگیری داشته اند. توسعه و کشف دارو شامل تحقیقات بالینی درمورد مدلهای مبتنی بر سلول و حیوانات و آزمایشهای بالینی بر روی انسان است و درنهایت برای رسیدن به تصویب نظارتی به منظور بازاریابی دارو اقدام می‌شود. کشف داروهای مدرن شامل شناسایی بازدیدهای غربالگری ، شیمی دارویی و بهینه سازی آن بازدیدها برای افزایش میل انتخابی (برای کاهش پتانسیل عوارض جانبی) ، افزایش اثربخشی، قدرت و پایداری متابولیک (برای افزایش نیمه عمر) است. پس از مشخص شدن ترکیبی که تمام این الزامات را برآورده سازد ، روند تولید دارو قبل از آزمایشات بالینی آغاز می شود.

گردآورنده: سرکار خانم لیلا تنهایی