سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح رشته زیست شناسی تکوینی جانوری پرداخته است.

 زیست شناسی تکوینی جانوری

رشته ی زیست شناسی جانوری یکی از رشته های زیست شناسی است که جنبه های مختلف زندگی جانوران مانند مباحث رفتار شناسی ، بوم شناسی ، آناتومی ، تاکسونومی و … را به طور تخصصی بررسی می کند . رشته ی زیست شناسی جانوری ، یکی رشته های علوم پایه است که به سه گرایش بیوسیستماتیک که بیشتر مربوط به طبقه بندی جانوران و چرخه ی تکامل آنها است ، فیزیولوژی جانوری که رشته ی تحقیقاتی اعمال حیاتی بدن جانوران و نحوه ی عملکرد بدن در برابر عوامل محیطی است و دانشجویان می توانند فیزیولوژی جانوری انسانی یا حیوانی یا بافت شناسی و جنین شناسی جانوری را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند و زیست شناسی سلولی تکوینی در مقطع کارشناسی ارشد تقسیم می شود. به طور کلی دانش آموختگان این رشته گام مهمی در جهت حفاظت و نگه داری جانوران ، جلوگیری از انقراض برخی گونه ها و بررسی خطرات احتمالی برای حفظ بقا برمی دارند .

رشته ی زیست شناسی  سلولی تکوینی به عنوان یک زیرشاخه از زیست شناسی جانوری ، دانشجویان تکوین جانوران را در طول دوره ی رشد یعنی دوره ی جنینی و پس از تولد مورد مطالعه قرار می دهند . این نوع تحقیقات و مطالعات آزمایشگاهی برای بدست آوردن اطلاعات ژنتیکی و به کار بگیری آن در تشخیص و درمان بیماری های مادرزادی بسیار اهمیت دارد .

بازار کار

بازارکار فارغ التحصیلان این رشته مانند دیگر رشته های زیست شناسی که اهمیت پژوهشی دارند در آزمایشگاه ها و موسسات تحقیقاتی مانند انستیتو پاستور است. همچنین دانشجویان رشته ی زیست جانوری می توانند در مراکز آموزشی و دانشگاه ها تدریس کنند. به طور کلی علاقه مندان رشته ی جانورشناسی می توانند در مراکز حفاظتی محیط زیست مانند محل های نگه داری حیوانات مشغول به کار شوند .

دانشجویان در مقطع کارشناسی رشته ی زیست شناسی جانوری را می گذرانند و در مقطع کارشناسی ارشد می توانند گرایش زیست شناسی سلولی و تکوینی را انتخاب کنند .

البته   با لیسانس علوم پایه در رشته های  زیر می توانند ادامه تحصیل دهند : ( وزارت بهداشت )

انگل شناسی ، ایمنی شناسی ، خونشناسی آزمایشگاهی و بانک خون (هماتولوژی) ،  اکولوژی انسانی ، بیوشیمی بالینی ، حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین، زیست فناوری پزشکی ، ژنتیک انسانی ، علوم تغذیه ، فیزیولوژی

سم شناسی،  قارچ شناسی پزشکی ، کنترل مواد خوراکی و آشامیدنی ، ویروس شناسی پزشکی ، میکروب شناسی ، نانوتکنولوژی پزشکی ، علوم بهداشتی در تغذیه ، ترکیبات طبیعی و دارویی دریایی ، علوم تشریح

دروس اختصاصی زیست شناسی سلولی و تکوینی :

جانور شناسی

جنین شناسی و بافت شناسی

زیست شناسی سلولی ملکولی

جنین شناسی مقایسه ای

زیست شناسی تکوینی جانوری

ژنتیک تکوینی

ضرایب دروس در آزمون کارشناسی ارشد زیست شناسی سلولی و تکوینی 

زبان عمومی : 2

زبان تخصصی : 2

مجموعه زیست شناسی : 3

فیزیولوژی جانوری : 2

جانورشناسی : 2

تکوین جانوری : 4

واحد های درسی کارشناسی ارشد :

کل واحد ها : 28

واحد الزامی : 12

واحد اختیاری : 10

پایان نامه : 6

واحد های الزامی کارشناسی ارشد

واحد درس
2 مکانیسم های سلولی و مولکولی تکوین
2 بیوسیستماتیک جانوری
2 فیزیولوژی دستگاه عصبی مرکزی
2 تشریح مقایسه ای مهره داران
2 اندام زایی در مهره داران
2 فیزیولوژی تولیدمثل

فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد این رشته برای داشتن شغل مناسب و کارامد باید رشته ی زیست شناسی سلولی و تکوینی را تا مقطع دکترا ادامه دهند .

واحد های درسی دکترا زیست شناسی تکوینی :

دروس تخصصی : 14 واحد

رساله : 22 واحد

کل دوره : 36 واحد

دروس تخصصی – اختیاری دکترا

واحد درس
2 الگو سازی جنین
2 تکمیل و تکامل
2 مهندسی سلول و بافت
2 ژن درمانی
2 تکوین اپی ژنتیکی تکوین
2 زیست شناسی تولید مثل

دانشجویان توجه داشته باشند که حدود 40 واحد انتخابی برای دانشجویان وجود دارد که آنها ملزم به گذراندن 14 واحد درسی می باشند .

ضریب عنوان درس مجموعه
1 زبان انگلیسی دروس عمومی
استعداد تحصیلی
4 جانور شناسی دروس تخصصی کارشناسی
جنین شناسی و بافت شناسی
زیست شناسی سلولی و مولکولی
4 جنین شناسی مقایسه ای دروس تخصصی کارشناسی ارشد
مکانیسم سلولی مولکولی تکوین
ژنتیک تکوینی
منابع آزمون دکترا زیست شناسی تکوینی 
منابع آزمون دکتری زیست شناسی جانوری – سلولی و تکوینی (مطابق با آخرین تغییرات آزمون سال 97)
زبان انگلیسی:

1ـ زبان انگلیسی عمومی دکتری

2-  1100 لغت ضروری

استعداد تحصیلی:

1- استعداد تحصیلی (ویژه تمام گروه ها به جز فنی و مهندسی)

2- استعداد تحصیلی ، نویسندگان : هادی مسیح خواه و محمد وکیلی انتشارات فرهنگ

مجموعه دروس در سطح کارشناسی:
جانورشناسی:1- جانورشناسی بارنز

2- جانورشناسی، دکتر منیژه کرمی

3- جانورشناسی عمومی، دکتر طلعت حبیبی

جنین شناسی و بافت شناسی:

1- بافت شناسی پایه، لوئیز سی جان کوئیرا، ترجمه شارقی قهرمان

2- جنین شناسی، کاظم پریور

3- بافت شناسی انسانی پایه، محمد صادق رجحان

4- بافت شناسی جانوری، دکتر شمس لاهیجانی

5- بافت شناسی پایه جان کوئیرا

6- جنین شناسی کاظم پریور

زیست شناسی سلولی و مولکولی

1- زیست شناسی سلولی مولکولی لودیش، مترجم دکتر رضا یوسفی

2- مبانی زیست شناسی سلولی مولکولی، دورو برتیس و دورو برتیس، ترجمه، سید علی حسینی تهرانی و محمود عرفانیان احمد پورمجموعه دروس در سطح کارشناسی ارشد:
جنین شناسی مقایسه ای و زیست شناسی تکوینی جانوری :1ـ سادلر، تامس دبلیو (1391)، جنین شناسی پزشکی لانگمن، (ترجمه: غلامرضا حسن‌زاده … ]و دیگران[)، تهران: انتشارات ارجمند.

2ـ حبیبی، طلعت (1372)، جانورشناسی عمومی، انتشارات دانشگاه تهران.

3ـ ابراهیم‌نژاد، محمد (1378)، زیست شناسی مهره‌داران، مرکز نشر دانشگاهی تهران.

4ـ هنرنژاد، رحیم (1379)، فرهنگ جامع زیست‌شناسی: انگلیسی ـ فارسی، انتشارات دانشگاه گیلان.

5ـ کیابی، بهرام (1386)، جانورشناسی، انتشارات دانشگاه پیام نور

6ـ صدرزاده طباطبایی، محمدحسین (1385)، کالبدشناسی مقایسه‌ای مهره‌داران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

7- Barnes, Robert D. (1986), Invertebrate Zoology, 5th ed. Philadephia: Saunders.

ژنتیک تکوینی:

1- مبانی ژنتیک: ژنتیک تکوین، تالیف حسن وحیدنژاد، لیلا یوسفیان، انتشارات ابن سینا.
2- مروری جامع بر ژنتیک. تالیف نجات مهدیه، سیدمحمدحسین میرمومنی، انتشارات برای فردا.

گردآورنده: سرکار خانم آیدا مظفرزاده

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح بیماری ژنتیکی کم خونی آپلاستیک اکتسابی پرداخته است.

کم خونی آپلاستیک اکتسابی (Acquired Aplastic Anemia)

 

از انواع بیماری های ژنتیکی می توان به کم خونی (آنمی) آپلاستیک اشاره کرد که این بیماری یک ناهنجاری ارثی است  و در اغلب موارد همراه نوزاد (مادرزادی) می باشد. از اسامی دیگر این بیماری کم خونی فانکونی نیز می باشد. نارسایی های این سندروم عبارت اند از:

نارسایی پیش رونده مغز استخوان، ناهنجاری های همراه نوزاد(مادرزادی)

این ناهنجاری افرادی را که گرفتار می کند در اغلب موارد بر مغز استخوان اثر می گذارد و در ابتدا منجر به کاهش در تعداد پلاکت‌ها سپس در گرانولوسیت‌ها و در نهایت منجر به آنمی ماکروسیتبک می شود. 

نام های دیگر

کم خونی فانکونی و ایدیوپاتیک

شیوع و همه گیری شناسی

این بیماری در 60 کشور جهان مشاهده شده است؛ رنگ پوست، قوم، نژاد و ملیت برای این بیماری فرقی ندارد.

آمار میزان شیوع ۱ در هر ۳۵۰،۰۰۰ تولد می باشد.

علت بیماری

در ایدیوپاتیک نقص های ژنتیکی وجود دارد که پروتین های موثر در بازسازی DNA را دچار نقص و اختلال می کند.

علایم و نشانه های ناشی از بیماری

ناهنجاری های اسکلتی، پیگمانتاسیون پوستی، کوتاهی قد، کوچک بودن سر، اختلالات کلیوی و دستگاه تناسلی، باریک شدن انگشت شست، چشمان کوچک، لکه های شیری قهوه ای متعدد از علایم این بیماری است.

اما این امکان هم هست که گروهی نیز دارای ظاهری طبیعی باشند.

روش تشخیص

تشخیص این بیماری با آزمایش  شکسته شدن کروموزوم ها  (Chromosomal breakage test) پس از تماس سلول با عواملی که به DNA صدمه وارد می کنند، است و این کار سبب بوجود آمدن بدخیمی ها در این بیماری می شود.

_آزمایش هایی نیز وجود دارند که کم خونی فرد را تایید می کنند و عبارتند از:

نمونه برداری مغز استخوان، شمارش کامل سلول های CBC و تست های تکاملی (اضافه کردن دارو به یک نمونه خون).

درمان

در حال حاضر درمان هایی که کشف شده است به شرح زیر است:

  1. فاکتورهای رشد (مانند اریتروپویتین، G-CSF و GM-CSF)

این دارو ها میتواند شمارش گلبول های خون را برای مدتی کوتاه بهبود دهند.

  1. پیوند مغز استخوان

این پیوند می تواند کمبود سلول های خون را تا حدی معالجه نماید، (بهترین شخص برای پیوند، بردار و خواهر خونی) که فاکتور های خونی یکسانی دارند.

  1. هورمون درمانی همراه با دوز پایین استروئید ها (هیدروکورتیزون یا پردنیزون)

این دارو ها برای افرادی استفاده می شود که پیوند مغز استخوان نشده اند؛ همیشه بیماران به نوع درمان پاسخ مثبت می دهند. اما تا زمانی این دارو مصرف شود هر وقت که مصرف نشود به سرعت این بیماری بدتر میشود.

  1. آنتی بیوتیک ها (به صورت وریدی)

برای عفونت و تعداد پایین سلول های خونی بکار میرود.

  1. تزریق خون

برای افرادی که شمارش گلبول های خونی پایین دارند.

مراقبت های لازم

یکی از مراقبت های ضروری و لازم برای این بیماری، رفتن همه ی اعضای خانواده به مطب دکتر برای کنترل فاکتور های دخیل در این بیماری می باشد. واکسیناسیون علیه پنوموکوک هپاتیت و عفونت واریسلایی در جهت کاهش مشکلات فردی مفید ارزیابی می شود.

بیماران مبتلا به تغییرات سلولی خونی خفیف تا شدید که نیازی به ترانسفوزیون ندارند ممکن است تنها به کنترل های منظم، بررسی شمارش خونی رایج و آزمایش سالانه مغز استخوان نیاز داشته باشند. مراقب بهداشتی با هدف ارزیابی فرد از نظر بروز سرطان و معمولاً سرطان خون یا لنفوم مفید خواهد بود. افراد مبتلا به این وضعیت بطور منظم به متخصص اختلالات خون (هماتولوژیست)، پزشکی که بیماری های مرتبط با غدد را درمان می کند (اندوکرینولوژیست) و یک متخصص چشم (چشم پزشک) مراجعه می کنند.

 منبع: راهنمای بیماری های نادر_تالیف دکتر کوروش ساکی و دکتر علی حمزه زاده

گردآورنده: جناب آقای محمد صادق سلمانیان نژاد

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح  بیماری آدیسون پزداخته است.

بیماری آدیسون (Addison’s Disease)

بیماری ادیسون به نارسایی غده فوق کلیوی معروف است. این بیماری نادر و مزمن است، بر اثر نابودی آرام و جلو برنده تخریب  می شود. دو نوع از این بیماری کشف شده : نوع اول: از غده فوق کلیه به خوبی هورمون تولید نکند به آن نارسایی اولیه می گویند. نوع دوم: اگر این غده به دلیل مشکلات بدن  هورمون تولید نکند به آن نارسایی ثانویه گفته می شود.

نام های دیگر

هیپوکورتیزولیسم و هیپوآدنالیسم.

شیوع و همه گیری شناسی

برای این بیماری جنسیت فرق نمی کند و امکان دیده شدن در هر سنی را دارد، تقریبا در زن و مرد برابر است، اما معمولا در بزرگسالان 30 تا 50 بیشتر دیده شده است. میزان فراوانی این بیماری در جمعیت انسانی برابر است با، بعضی ار کتب علمی و سایت های معتبر این تخمین را این طور  (125000- 16600) بیان کرده اند.

علت بیماری

علت این بیماری کمبود هورمون های غده فوق کلیه است که با مصرف دارو کمبود این غدد جبران می گردد.

هورمون هایی که از غده فوق کلیه آزاد می شود کورتیکیواستروئیدها می گویند. این همورمون به دو دسته شایع تقسیم بندی مشود که عبارت است از: 1- مینرالوکورتیکوئیدها (آلدوسترون) 2- گلوکوکورتیکوئیدها (کورتیزون).

1-    مینرالوکورتیکیوئیدها: این هورمون در تنظیم آب و الکترولیت ها در بدن نقش دارند مانند آلدوسترون.

2-    گلوکوکورتیکوئید ها: این هورمون وظایف زیادی بر دوش خود دارد به طور مثال: کاهش التهاب، تخفیف واکنش های ایمنی، تاثیر بر متابولیسم و افزایش قند خون، سوخت و ساز قند و پروتیین، خفظ فشار خون و پاسخ به استرس جسمانی.

باید به این نکته توجه داشت که علایم این بیماری به طور آهسته و در طی چند ماه یا چند سال پدیدار می شود. هنوز دانشمندان علت نارسایی غده فوق کلیه را متوججه نشده  و به آن نرسیده اند، برخی از دانشمندان معتقدند که این بیماری خود ایمنی است.

برخی از پزشکان و دانشمندان معتقدند که علت نارسایی غده فوق کلیه این عوامل است: 1. سل 2. سرطان 3. بیماری های غده هیپوفیز و ایدز 4 استفاده از داروهای کورتیزونی خوراکی برای سایر بیماری ها.

در این حالت وقتی ناکارایی غده فوق کلیه وقتی بهبود پیدا می کند که این داروها مصرف نشود، اما ممکن اسن به حالت طبیعی خود بر نگردد.

علایم ناشی از بیماری

از نشانه های این بیماری می توان به: احساس ضعف و خستگی، دل درد و حالت تهوع و اسهال، کاهش اشتها و وزن، اسهال، سردرد، تعریق، احساس سردی بدن در تمام ساعات، تغییر رفتار و خلق و خوی)افسردگی، پرخاشگری( کاهش فشار خون تا وضعیت از حال رفتگی، تیرگی رنگ پوست،پدیدارشدن لکه های سفید روی پوست، ریزش مو و … اشاره کرد.

روش تشخیص

علاوه بر کنکاش  و بررسی نشانه نامبرده شده برای این بیماری می توان از: آزمایشات شامل آزمایش خون برای اندازه گیری مقدار آنتی بادی ها، سدیم، پتاسیم، کورتیزول و همچنین اندازه گیری سطح هورمون آدرنال و هورمون تحریک کننده آدرنال(ACTH) ، رنین و … نیز کمک گرفت.

درمان

برای درمان این بیماری باید هورمون های غده فوق کلیه مصرف شود که اکثرا به صورت خوراکی نیز موجود می باشند. نام های این قرص ها به شرح زیر می باشد:

کمبود گلوکوکورتیکیوییدها با مصرف قرص خوراکی هیدروکورتیزون یا پردنیزولون و کمبود آلدوسترون از فلودروکورتیزون(Fludrocortisone). شایان ذکر است که این بیماری تا لحظه مرگ با فرد باقی می ماند اما با مصرف این داروها سطح زندگی بیمار به نسبت قابل توجهی می تواند بهتر شود.

مراقبت های لازم

در نارسایی شدید فوق کلیه در بیمار بحرانی رخ می دهد که این امکان هست ناشی از بیماری های شناخته نشده قبلی از قبیل خونریزی غده فوق کلیه و یا بیماری های عود کننده نظیر عفونت ها و ضربه باشد که نیاز به مداخلات اورژانسی پزشکی دارد.

 اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علایم بیماری آدیسون را دارا می باشید، مخصوصا علایم «بحران غده فوق کلیوی» در این صورت فوراً به پزشک مراجعه نمایید که شامل موارد زیر می باشد:

دردهای ناگهانی در پاها و گاهی در پشت و شکم، استفراغ شدید و اسهال که منجر به کاهش آب بدن می شود، کاهش فشار خون، کاهش هوشیاری و … .

پیشگیری

به هر پزشکی که مراجعه می کنید وی را از بیماری خود مطلع کنید و اگر در جایی زندگی می کنید یا به جایی قصد مسافرت دارید که خدمات پزشکی چندان مناسب ندارد، باید دستورالعمل های مربوط به تزریق کورتیزون را در شرایط اورژانس آموزش ببینید.

همچنین همیشه یک دست بند یا گردن آویز مخصوص به همراه خود داشته باشید که روی آن مشخص شده باشد که شما دارای بیماری ژنتیکی آدیسون می باشید و علاوه بر ان دارو و دوز مصرفی نیز روی آن قید شده باشد.

پیش اگهی

این بیماری برا ی تمام عمر گریبان گیر فرد می باشد اما هیچ محدودیتی برای فعالیت  وجود ندارد.

اگر مبتلا به این بیماری هستید، سعی کنید تا اصول مراقبت از خود را فرا بگیرید، علاوه بر نکات گفته شده حتما بابد توجه دقیق به زمانبندی مصرف داروها داشت که این مورد بسیار حیاتی میباشد

منبع:

راهنمای بیماری های نادر_تالیف دکتر کوروش ساکی و دکتر علی حمزه زاده

 

گردآورنده: جناب آقای محمد صادق سلمانیان نژاد

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح دکترای  رشته سم شناسی پرداخته است.

 رشته سم شناسی

سم شناسی رشته ای از علم است که به ما کمک می کند تا اثرات مضری را که مواد شیمیایی بر روی افراد، حیوانات و محیط زیست می گذارند را درک کنیم.  برخی سم شناسی را “علم ایمنی” می نامند  به این دلیل که به عنوان یک رشته دانشی است که برروی سم ها و اثرات منفی مواجهه با مواد شیمیایی مطالعه کرده و به ایمنی شناسی مربوط می شود.

رشته سم شناسی از قدرت علم برای پیش بینی این که چگونه مواد شیمیایی ممکن است باعث آسیب شوند، استفاده می کند و سپس آن را برای محافظت از سلامت عمومی به اشتراک می گذارد.  هنگام صحبت درباره سم شناسی، مهم است که چند نکته را در خاطر داشته باشید:

1. همه افراد دقیقاً به یک روش به مواد پاسخ نمی دهند.  بسیاری از عوامل ، از جمله میزان و مدت زمان مواجهه ، استعداد ابتلای فرد به یک ماده ، سن و جنسیت فرد، همه تأثیر می گذارد که آیا فرد به یک بیماری مبتلا خواهد شد یا نه.  در زندگی هر شخص زمان‌هایی وجود دارد که ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به مواد شیمیایی باشد.  این زمان ها ممکن است شامل دوره هایی از تمایز و رشد در رحم و در اوایل کودکی و همچنین در بزرگسالی باشد که مغز در حال پیشرفت است. در واقع،این به این دلیل است که کسی که در معرض ماده مضر قرار دارد، همیشه به بیماری مبتلا نمی‌شوند.

2. دوز مواد شیمیایی یا ماده ای که فرد در معرض آن قرار می گیرد یکی دیگر از عوامل مهم سم شناسی است.  اگر مواد در شرایط خاص و در دوزهای خاص یا مقادیر خاصی به انسان و سایر موجودات زنده داده شوند ، همه مواد احتمال سمی بودن دارند.  به عنوان مثال ، ممکن است یک یا دو آسپیرین برای شما مفید باشد ، اما مصرف یک بطری آسپیرین ممکن است مضر باشد. رشته سم شناسی سعی در درک و شناسایی این دارد که چه دوز و چه طریق مواجهه‌ای با یک ماده برای افراد خطرناک است.

سم شناسان همچنین می‌فهمند که حتی مواجهه با دوز کم که ممکن است ناچیز به نظر برسد ممکن است تاثیر بیولوژیکی داشته باشد یا در صورت ادامه مواجهه یا تأثیر آن در طی یک مقطع حساس رشد ، منجر به اثرات سوء سلامت شود.

یک سم شناس دانشمندی است که درک درستی از بسیاری از رشته های علمی مانند زیست شناسی و شیمی دارد و به طور معمول با مواد شیمیایی و سایر مواد کار می کند تا مشخص کند چقدر برای انسان و سایر موجودات زنده یا محیط زیست سمی یا مضر هستند.

 رشته سم شناسی در حال حاضر در زمینه تحقیقات سرطان نقش دارد ، زیرا برخی از سموم می توانند به عنوان دارویی برای از بین بردن سلولهای توموری استفاده شوند.  یک نمونه بارز آن، پروتئین های غیرفعال کننده ریبوزوم است که در درمان سرطان خون آزمایش شده است.

اطلاعات مربوط به رشته دکترای سم شناسی وزارت بهداشت در ادامه آورده شده است.

رشته های مورد تأیید برای شرکت در آزمون دکتری تخصصی سم شناسی

دکتری عمومی داروسازی، دکتری عمومی پزشکی، دکتری حرفه ای دامپزشکی، دکتری عمومی دندانپزشکی، دکتری حرفه ای علوم آزمایشگاهی و کارشناسی ارشد در رشته های بیوشیمی بالینی، بیوشیمی، زیست شناسی (گرایشهای علوم سلولی و مولکولی، ژنتیک، میکروبیولوژی، زیست فناوری) داروسازی، سم شناسی، داروشناسی.

دانشگاه های زیر در مقطع دکترای سم شناسی دانشجو می پذیرند

دانشگاه علوم پزشکی تهران

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

دانشگاه علوم پزشکی اهواز

دانشگاه علوم پزشکی مشهد

دانشگاه علوم پزشکی مازندران

دانشگاه علوم پزشکی تبریز

دانشگاه آزاد اسلامی

دروس و ضرایب امتحانی دکترای سم شناسی

شیمی دارویی 2
داروسازی بالینی 2
فارماسیوتیکس 2
داروشناسی و سم شناسی 2
فارماکوگنوزی و بیوتکنولوژی 2
استعداد تحصیلی 1

نام دروس و تعداد واحدهای دکترای سم شناسی
نام دروس اختصاصی اجباری تعداد واحد
روش تحقیق و آمار 2
سم شناسی محیطی و صنعتی 3
سم شناسی پیشرفته نظری 2
سم شناسی پیشرفته عملی 1
داروشناسی پیشرفته نظری 3
داروشناسی پیشرفته عملی 1
سم شناسی تجزیه ای و قانونی نظری 2
سم شناسی تجزیه ای و قانونی عملی 2
سم شناسی بالینی نظری 2
سم شناسی بالینی عملی 2
کامپیوتر و اطلاع رسانی در سم شناسی 2
سم شناسی سلولی و ملکولی نظری 2
سم شناسی سلولی و ملکولی عملی 1
جمع 25

پایان نامه 22

فارغ التحصیلان  این رشته می‌توانند تحت عناوین مختلف در نظام‌های آموزشی، پژوهشی، تحقیقاتی، خدماتی و بهداشتی از جمله موارد زیر مشغول به کار شوند:

-فعالیت در آزمایشگاههای تخصصی سم شناسی

-ارائه مشاوره های تحقیقاتی در زمینه درصد سمیت مواد خوراکی و دارویی

-کنترل کیفی در آزمایشگاه های تخصصی کارخانه های تولید غذا و دارو

-تشخیص و شناسایی سموم در مراکز قانونی همچون پزشکی قانونی

آموزش دانشگاهیان

-بهینه‌سازی نظامهای آموزشی و ایجاد خلاقیت در این زمینه‌ها

-فعالیت در صنایع داروسازی ،مراکز نظارتی، مراکز اطلاع رسانی داروها و سموم، بخش مسمومیت در بیمارستانها، مراکز سنجش غلظت خونی داروها.

در واقع رشته سم شناسی می رود تا در پیشگیری و درمان مسمومیت‌های دارویی و امور مرتبط با سموم نقش ایفا کند.

گردآورنده: سرکار خانم لیلا تنهائی 

سایت ویستاژن در این مقاله به معرفی رشته ارگونومی ( مهندسی فاکتور های انسانی ) پرداخته است. 

ارگونومی چیست؟

انسان امروزی همواره با درد های مفصلی و درد های عضلانی مواجه است و در چند دهه اخیر این درد ها به شکل قابل توجهی رواج یافته اند. منشا آن را می توان در نشستن، خوابیدن و حرکت های نادرست جستجو کرد که سبب ایجاد مشکلات حاد، آرتروز کمر و گردن، گودی کمر و … در انسان می شوند. دانشی که به مطالعه این مشکلات پرداخته و برای برطرف کردن آن ها راه حل پیدا می کند، ارگونومی می باشد.

ارگونومی میان انسان و وسایل مورد استفاده اش، کار هایی که به آن می پردازد، محیطی که در آن زندگی یا کار می کند، تناسب ایجاد کرده و علاوه بر بالا بردن عملکرد و کارایی انسان به تامین و افزایش سلامت، ایمنی و رفاه او نیز می پردازد.

ارگونومی در لغت به معنای قوانین و اصول کار است اما در عمل به بررسی فعالیت، توانایی و محدودیت های انسان از لحاظ جسمی و روانی مطابق رابطه اش با محیط پیرامون می پردازد و این بررسی ها زمینه اصلی مطالعات در علم ارگونومی را تشکیل می دهند .

بنابراین می توان گفت سر چشمه اکثر بیماری های ناشی از کار به دلیل عدم بکارگیری ارگونومی می باشد و امروزه کشور های پیشرفته اهمیت بسیار زیادی به این دانش می دهند زیرا هر چه نیروی کار از لحاظ جسمی و روانی سلامت بیشتری داشته باشد بازده کاری و عملکرد نیز افزایش می یابد .

مهندسی فاکتور های انسانی حاصل آمیزش علومی چون فیزیک، ریاضی، فیزیولوژی، روانشناسی ، آمار، طراحی، مکانیک، مدیریت و جامعه شناسی و … است .

گرایش های رشته ارگونومی 

  • ارگونومی شناختی
  • ارگونومی فیزیکی
  • ارگونومی سیستمی
  • ارگونومی سازمانی یا اجتماعی

موقعیت شغلی رشته ارگونومی 

دانش آموختگان می توانند در سه حوزه پژوهشی ، آموزشی و خدماتی و همچنین به عنوان کارشناس توانبخشی فیزیکی و کارشناس بهداشت حرفه ای به فعالیت بپردازند.

  • پژوهشی : فعالیت به عنوان پژوهشگر و شرکت در پروژه های تحقیقاتی به عنوان دستیار پژوهشی
  • آموزشی : استاد دانشگاه ، هییت علمی دانشگاه و مراکز آموزش عالی
  • خدماتی : اشتغال در کارخانه ها ، سازمان ها، مراکز صنعتی، اداری، شرکت های دانش بنیان و فعالیت به عنوان متخصص جهت طراحی کار، طراحی ایستگاه کار و افزایش ایمنی و سلامت و همچنین طراحی لوازم زندگی و کار

از آنجایی که این رشته در کشور های پیشرفته اهمیت بسیاری دارد بنابراین اشتغال و ادامه تحصیل در سایر کشور ها امکان پذیر است. ارگونومی در آمریکا به عنوان مهندسی فاکتور های انسانی شناخته شده و بر طراحی و مدلسازی سیستم ها، عملکرد و کارایی نیروی انسانی پرداخته اما در اروپا به طراحی ایستگاه کاری و بیومکانیک متمرکز است.

مهندسی عوامل انسانی ( ارگونومی ) از رشته های گروه پزشکی محسوب می شود و مدارک مورد پذیرش برای ادامه تحصیل در این رشته عبارت اند از :

دکتری عمومی پزشکی / کارشناسی رشته های فیزیوتراپی / ارتوپدی فنی / بهداشت حرفه ای / کار درمانی / مهندسی فناوری اطلاعات / مهندسی صنایع / طراحی صنعتی / مدیریت صنعتی / مهندسی مکانیک / مهندسی تکنولوژی طراحی و نقشه کشی صنعتی / ایمنی صنعتی / مهندسی پزشکی / فیزیک /پرستاری / هوشبری /تکنولوژی اتاق عمل / روانشناسی

دروس امتحان و ضرایبشان 

درس ضریب
کلیات ارگونومی 2
تشریح و فیزیولوژی انسانی 2
فیزیک و مکانیک 2
ریاضی 2
روانشناسی عمومی 1
مدیریت سازمانی 1
زبان انگلیسی 3
منابع کنکور کارشناسی ارشد ارگونومی 

 

منابع تشریح 

کتاب آناتومی تشریح عمومی/تالیف محمدعلی امامی میبدی و مسعود عزت آبادی پور/ انتشارات سماط

کتاب آناتومی عمومی/تالیف دکتر محمدعلی نراقی ، دکتر پریچهر پاسنجش/ دکتر مهدی مهدی زاده و دکتر محمدتقی جغتایی/انتشارات اشراقیه

کتاب آناتومی عمومی/ تالیف ایمانه شمایلی یگانه/ انتشارات جامعه نگر

کتاب آناتومی ( پرسش های چهارگزینه ای و پاسخنامه تشریحی )/تالیف ندا عابدپور و زهره نظم آراء/ انتشارات دیباگران تهران

کتاب درس و آزمون آناتومی/ تالیف ارسیا جمالی ، شیما سینجلی و منصور میرزایی/انتشارات کتاب میر

کتاب بانک آزمون تحلیلی و تفکیکی آناتومی:  با پاسخنامه کاملا تشریحی/مولف حمید اکرامی/انتشارات جامعه نگر

 

منابع فیزیولوژی انسانی 

کتاب فیزیولوژی پزشکی (1و2)/تالیف اعضای هیئت علمی گروه فیزیولوژی دانشکده پزشکی/انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران

کتاب فیزیولو ژی پزشکی گایتون/تالیف آرتور گایتون/ مترجم محمد رخشان و احمدرضا نیاورانی/ انتشارات سماط

کتاب فیزیولوژی پزشکی گانونگ/ مترجمان رضا بدل زاده/کامران قاسمی و علی راستگار فرج زاده/ انتشارات جهان ادیب/سینا طب

کتاب فیزیولوژی برن و لوی/تالیف فاطمه صفری ، بروس کوپن و بروس استنتون/ مترجمان علی راستگار فرج زاده ، پرویز شهابی و سیمین نامور ، زیر نظر سیدعلی حائری روحانی/ انتشارات اندیشه رفیع

کتاب فیزیولوژی/ تالیف مینو پاک گوهر/ مترجم نرگس تقی آبادی/ انتشارات خسروی

کتاب درسنامه جامع فیزیولوژی/ تالیف دکتر علی حائری روحانی ، علی راستگار فرج زاده و کامران قاسمی/ انتشارات اندیشه رفیع

کتاب فیزیولوژی/ تالیف دکتر محمد محمدزاده و رویا قوچانیان/انتشارات سماط

کتاب فیزیولوژی ( خلاصه درس ، پرسش های چهارگزینه ای و پاسخنامه تشریحی )/تالیف کاوره رحیمی ، ناظر علمی دکتر عباس ابویسانی/ انتشارات دیباگران

 

منابع کلیات ارگونومی 

کتاب مهندسی فاکتورهای انسانی در صنعت و تولید/ تالیف مارتین هلاندر/ترجمه علیرضا چوبینه/ انتشارات علوم پزشکی شیراز

کتاب کلیات بهداشت حرفه ای/مولف علیرضا چوبینه/ انتشارات علوم پزشکی تهران

کتاب مکانیک بدن و اصول طراحی ایستگاه کار ( ارگونومی )/مولف محمد عبدلی ارمکی/ انتشارات امید مجد

کتاب ارگونومی در عمل/مولف علیرضا چوبینه/ انتشارات کتاب ماد

کتاب اصول ارگونومی در طراحی سیستم های حمل دستی کالا/تالیف دکتر صادق نائینی/ انتشارات فن آوران

کتاب مجموعه سوالات آزمون های کارشناسی ارشد بهداشت ، ایمنی و محیط زیست/تالیف رضا عرب عامری/ انتشارات فن آوران

کتاب مجموعه سوالات طبقه بندی شده عوامل فیزیکی و شیمیایی محیط کار/تالیف داوود افشاری/ انتشارات فردا

کتاب مجموعه سوالات ارگونومی/ غلامحسین حلوانی و فرشاد ارغوانی/ انتشارات آثار سبحان

 

منابع ریاضی 

کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال جورج برینتن توماس/موریس دی. ویر ، جوئل هاس ، سیامک کاظمی فاطمی/ دانشگاه صنعتی شریف

کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال با هندسه تحلیلی/ تالیف لوئیس لیتهولد/مترجم سیامک کاظمی ، مهدی بهزاد و اسلام ناظمی ، محسن رزاقی/ انتشارات مرکز نشر دانشگاهی

کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال/تالیف رابرت الکزاندر آدامز/مترجمان عبد الله صدرالدینی و نریمان ویسمرادی/ انتشارات سرافراز

کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال و هندسه تحلیلی/ تالیف ریچارد سیلورمن/ مترجم علی اکبر عالم زاده/ انتشارات علمی و فنی

کتاب ریاضی عمومی ۱/ تالیف محسن لطف زمان/ انتشارات جهاد دانشگاهی صنعتی امیرکبیر

کتاب ریاضیات عمومی ۱ و ۲ / تالیف ایساک آبراموویچ مارون/انتشارات پاریاب

کتاب ریاضی عمومی ۱ و ۲ /تالیف فرزین حاجی جمشیدی/ انتشارات تاخ

کتاب ریاضی عمومی ۱ و ۲ / تالیف دکتر مسعود نیکوکار/ انتشارات آزاده

کتاب ریاضی ۱ و ۲ / تالیف دکتر محمدصادق معتقدی/انتشارات میعاد

 

منابع فیزیک و مکانیک 

کتاب مبانی فیزیک :  مکانیک/ تالیف دیوید هالیدی ، رابرت رزنیک و جرل واکر/ مترجم محمود دیانی/ انتشارات نص

کتاب فیزیک( مکانیک، حرکت تناوبی، شاره ها )/ تالیف مارک دبلیو.  زیمانسکی ، فرانسیس وستون سیروز و هوگ یانگ/ مترجم محمود بهار/ انتشارات مبتکران

کتاب فیزیک ( مکانیک )/ تالیف رابرت رزنیک ، دیوید هالیدی و کنت کرین/ مترجمان منیژه رهبر و جلالالدینپاشاییراد/ انتشاراتمرکزنشردانشگاهی

کتاب فیزیک برای علوم زیستی ( پزشکی، پیراپزشکی، زیست شناسی و … )/ تالیف آلان اچ.کرامر/ ترجمه محمود بهار/ انتشارات مبتکران

کتاب درسنامه جامع فیزیک در بهداشت/ تالیف حمیدرضا مکرمی،محمدحسن قانع عزآبادی، داود قانع عزآبادی و سعید حجاری/ انتشارات آثار سبحان

کتاب فیزیک عمومی( مکانیک)/ تالیف ناصر زارع دهنوی و حسین محسنی پور/ انتشارات دیباگران تهران

کتاب فیزیک پایه( مکانیک)/ تالیف حمیدرضا رستگارسدهی و هادی طالشی آهنگری/ انتشارات علوی فرهیخته

کتاب فیزیک مکانیک/ تالیف هریس بنسون/ مترجم محمدرضا بهاری/ انتشارات دانشگاه پیام نور

 

منابع مدیریت سازمانی 

کتاب مبانی سازمان و مدیریت/ تالیف علی رضائیان/ انتشارات سمت

کتاب سازمان: ساختار، فرآیند و ره آوردها/ تالیف ریچارد هال/ مترجم علی پارسائیان و سید محمد اعرابی/ انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی

کتاب مدیریت عمومی/ تالیف سید مهدی الوانی/ انتشارات نی

کتاب تجزیه و طراحی سیستم/ تالیف علی رضائیان/ انتشارات سمت

کتاب مبانی مدیریت رفتار سازمانی/ تالیف علی رضائیان/ انتشارات سمت

کتاب مروری بر نظریه های مدیریت و سازمان/ تالیف سید رضا سید جوادین/ انتشارات نگاه دانش

کتاب رفتار سازمانی/ تالیف ریکی گریفین و گرگوری مورهد/ مترجم سید مهدی الوانی و غلامرضا معمارزاده/ انتشارات مروارید

کتاب تئوری مدیریت( نظریه عمومی مدیریت)/ تالیف علی محمد پرگان و مصطفی حسان/ انتشارات کتاب نوین

کتاب مدیریت منابع انسانی/ تالیف اسفندیار سعادت/ انتشارات سمت

کتاب تئوری سازمان (ساختار، طراحی و کاربردها)/ تالیف استفن رابینز/ مترجم ناصر عسگری و آرمیتا احمدی/ انتشارات راه

 

منابع روانشناسی عمومی 

کتاب زمینه روانشناسی هیلگارد (جلد 1و2)/ تالیف اتکینسون و همکاران/ ترجمه محمد تقی براهنی و همکاران/ انتشارات رشد

کتاب روانشناسی عمومی/ تالیف پریناز بنی سی/ انتشارات شهرآب

کتاب روانشناسی عمومی هیلگارد/ تالیف مریم افشاری/ انتشارات کتابخانه فرهنگ

کتاب روانشناسی عمومی/ تالیف نیلوفر بهبودیان/ انتشارات راه

کتاب روانشناسی تربیتی/ تالیف پروین کدیور/ انتشارات سمت

 

منابع زبان انگلیسی 

 

Active Skills for Reading (1, 2, 3, 4, 5). Neil J. Anderson, Thompson publication

Interaction: Reading . Hartman, P, Kirn, McGraw-Hill publication

English for the Students of Medicine. Compilation: Mahmoodreza Atai, Maasume Atai, Leyla shoja, Maasume Kafshgarsouteh, Mandana Zolghadari – Samt publication

Academic Encounters: Reading, Study Skills and Writing . Bernard Seal. Cambridge University publication

Improving Reading Skills.Compilation: D.r Shokrpour, D.r Mehbudi – Jungle publication

Markstein, L. and Hirasawa, L. Developing Reading Skills. Cambridge University

درسنامه جامع زبان کارشناسی ارشد علوم پزشکی/امیر لزگی/نشر جامعه نگر

مجموعه سوالات کارشناسی ارشد گروه های مختلف علوم پزشکی

 

سرفصل ها و واحد های دوره کارشناسی ارشد ارگونومی 

تعداد کل واحد : 32 واحد

دروس تخصصی اجباری : 23 واحد

دروس تخصصی اختیاری : 5 واحد

پایان نامه : 4 واحد

 

دروس تخصصی اجباری 

درس واحد
فیزیولوژی کار 2
ارگونومی محیطی 3
کلیات ارگونومی 1
آنتروپومتری و بیومکانیک شغلی 2
بهداشت حرفه ای و بیماری های ناشی از کار 2
روانشناسی کار و ارگونومی 2
ارگونومی طراحی 2
آمار تحلیلی 2
روش های تحقیق در علوم بهداشتی 1
ارگونومی شناختی 2
ارگونومی سیستم ها و برنامه ریزی در محیط کار 2
ایمنی و حوادث ناشی از کار 2
زبان تخصصی 2
سمینار 1
کارآموزی 2

 

دروس تخصصی اختیاری 

درس واحد
جامعه شناسی کار 2
ارگونومی مشارکتی 2
ارگونومی در حمل دستی بار 2
بهره وری و سازماندهی کار 2
روش های ارزیابی ارگونومی 2

 

گرد آورنده : سرکار خانم راضیه محمدی 

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح اصول محلول سازی پرداخته است.

اصول محلول سازی

پیش از آشنایی با اصول محلول سازی ابتدا باید نکات ایمنی را به طور کامل رعایت کنید و وسایل مورد نیاز محلول سازی را بشناسید. از این رو برای احتیاط، به این نکات توجه کنید 

  • هنگام ورود به آزمایشگاه حتما از روپوش پزشکی، دستکش و عینک آزمایشگاهی استفاده کنید.
  • برای دور ریختن محلول هایی که آتش گیر هستند از ظرف شویی آزمایشگاه استفاده نکنید زیرا فاضلاب این ظرف شویی ها تنها برای خروج آب است.
  • توجه داشته باشید اگر حلال آب و حل شونده ی اسید دارید، هیچ وقت آب را به اسید اضافه نکنید بلکه برای مخلوط این دو، ابتدا آب را در ظرف مناسب ریخته و سپس کم کم اسید را به اندازه نیاز اضافه کنید.

وسایل مورد نیاز محلول سازی 

برای محلول سازی در جامدات و مایعات از وسایل متفاوتی استفاده می شود .

وسایل محلول سازی جامدات 

شیشه ساعت، بشر، بالن ژوژه مناسب، قاشقک، همزن شیشه ای، پیست آب مقطر

وسایل محلول سازی مایعات 

بشر، بالن ژوژه مناسب،پیپت مناسب، پیست آب مقطر، استوانه مدرج

محلول سازی در جامدات 

پیش از محول سازی جامدات ابتدا باید با تعاریف زیر آشنا باشید .

محلول: محلول ها بدین صورت تعریف می شوند: مخلوط های همگن، محلول هامعمولا براساس حالت فیزیکی  طبقه بندی می شوند که شامل محلول های جامد،مایع و گاز است.

حلال: اغلب به جزئی از یک محلول که  مقدارش بیشتر از اجزای دیگر است حلال می گویند.گرچه استفاده از این واژه اختیاری است و دقیق نیست. برای محلول های گازی، واژه ی حلال و حل شونده زیاد مورد استفاده نیست.

حل شونده: اغلب به جزئی از محلول که از اجزای دیگر کمتر است حل شونده گفته می شود.

غلظت: به مقدار ماده ی حل شده در مقدار مشخصی حلال یا محلول گفته می شود.

انحلال پذیری:  به بیشترین مقدار از یک ماده که در مقدار مشخصی حلال حل شود و سیستم پایداریتشکیل می دهد،انحلال پذیری گفته می شود.

غلظت معمولی (C) : به مقدار ماده حل شده بر حسب گرم در یک لیتر محلول غلظت معمولی گفته می شود . [g\mL]

غلظت مولی (Cм) : به تعداد مول های حل شده در یک لیتر محلول غلظت مولی یا مولار می گویند .  [Cм=n\L] [n=m\M]  , , ] مقدار ماده بر حسب گرم] , [m=جرم مولکولی [M=

غلظت مولال : به تعداد مول های حل شده در 1000 گرم محلول غلظت مولال می گویند .

نرمالیته (N) : تعداد اکی والان گرم های حل شده در یک لیتر محلول را نرمالیته می نامند .

فرمول اکی والان : E = M\n

فرمول نرمالیته :    N = Cм . n

n در این فرمول ظرفیت ماده است . ظرفیت ماده در هر ماده متفاوت است .

اگر ماده اسید باشد ، ظرفیت ماده یا همان n برابر است با تعداد  Hهایی که در واکنش شرکت می کند .

اگر باز باشد ، ظرفیت ماده تعداد OH شرکت کننده در واکنش است .

در صورتی که ماده ی مصرفی یک نمک باشد ؛

اگر واکنش اکسایش و کاهش نباشد ظرفیت ماده (n) از رابطه ی زیر بدست می آید .

تعداد فلز . ظرفیت فلز n =

اگر واکنش اکسایش و کاهش باشد ؛

تعداد الکترون های مبادله شده = ظرفیت نمک

مثال :

واکنش بدون اکسایش و کاهش  :

NaCl + H2O →   NaOH + HCl

n=1

مثال :

واکنش اکسایش و کاهش :

Mn²⁺ → MnO₄⁻

روش حل :

به تعداد اکسیژن فرآورده ، به واکنش دهنده اکسیژن اضافه کنید .

Mn²⁺ + 4H2O → MnO₄⁻

سپس معادله را موازنه کنید .

Mn²⁺+ 4H2O → MnO₄⁻ + 8H⁺

بعد از موازنه تعداد الکترون ها را در هر طرف محاسبه کنید .

سمت واکنش دهنده 2 الکترون و سمت فرآورده 7 الکترون از دست داده است .

پس در مجموع 5 الکترون مبادله شده است .                                                                 7⁺    →  2⁺

محلول سازی 

بطور مثال برای تهیه  250ml محلول 0.1 نرمال سود باید به روش زیر عمل کنید :

فرمول :

m = V . M . N \ n . P . 10

در این فرمول P  یا درصدخلوص و جرم مولکولی بر روی ظرف مربوط به ماده نوشته شده است .

ظرفیت ماده (n) در NaCl 1 است .

به اندازه 0.1 از ظرف NaCl را به کمک قاشقک بردارید و بر روی ترازو با شیشه ساعت وزن کنید تا به طور دقیق مقدار آن بدست بیاید سپس آن را از شیشه ساعت به بشر منتقل کنید و به کمک پیست آب مقطر باقی مانده ی نمک را از شیشه ساعت به داخل بشربریزید .

در مرحله ی بعد مقداری آب مقطر با پیست داخل بشر بریزید و با همزن شیشه ایی آن را انقدر هم بزنید تا کل نمک به خوبی داخل بشر حل شود .

سپس این محلول را به بالن ژوژه مناسب که در اینجا 250ml است، منتقل کنید و با پیست آب مقطر محلول را به حجم برسانید .

توجه داشته باشید که در به حجم رساندن محلول ، قسمت مقعرآب در لوله دقیقا باید روی خط  250ml بالن ژوژه  باشد .

درب بالن ژوژه را گذاشته و به خوبی تکان دهید و کمی صبر کنید محلول 250ml 0.1 نرمال سود آماده است.

محلول سازی مایعات 

فرمول محلول سازی مایعات                                                                                                 N₁V₁ = N₂V₂

تهیه محلول مایعات می تواند به دو صورت متفاوت باشد یعنی داده های  متفاوتی برای ساخت محلول داشته باشید .

به طور مثال :

تهیه 250ml  محلول  0.2 N  اسید سولفوریک از محلول 4N  ؟

یا تهیه 250ml محلول  4N اسید سولفوریک ؟

در حالت اول N₁ ( 0.2 N ) ، V₁  ( 250ml ) و N₂ ( 4N ) را در اختیار دارید و به راحتی با قرار دادن اعداد در فرمول و حل معادله V₂ بدست می آید .

در حالت دوم  برای بدست آوردن N₂ باید نرمالیته ی غلیظ ترین محلول سولفوریک اسید را در نظر بگیریم . برای بدست آوردن این نرمالیته باید از فرمول زیر استفاده کنید .

N = 10. p. d \ E

در این فرمول d ، دانسیته است که بر روی ظرف ماده نوشته شده است و E ، اکی والان گرم با فرمول [M\n]

می باشد .

حال با داشتن N₂ و قرار دادن آن در معادله مانند حالت قبل V₂ را بدست آورید .

محلول سازی 

ابتدا از استوانه مدرج حاوی محلول اسید سولفوریک  4N به اندازه ی مورد نیاز ( V₂ ) ، اسید سولفوریک بردارید . این کار را به کمک پیپت مناسب انجام دهید . استفاده از پیپت باعث می شود تا حجم دقیقی از محلول را داشته باشید . سپس محلول را از پیپت به درون بشر بریزید . توجه داشته باشید که از قبل در بشر مقداری آب مقطر به کمک پیست ریخته باشید .

در مرحله ی بعد محلول را به بالن ژوژه (250ml ) منتقل کنید و به حجم برسانید و کمی صبر کنید . محلول 250ml 0.2N اسید سولفوریک بدست آمده است .

محلول سازی نسبت درصد 

سه نوع محلول سازی نسبت درصد وجود دارد :

  • نسبت درصد وزنی وزنی W\W
  • نسبت درصد وزنی حجمی W\V
  • نسبت درصد حجمی حجمی V/V

نسبت درصد وزنی وزنی : ( W\W )

] . 100وزن محلول \   وزن جسم حل شده[

وسایل مورد نیاز :

ترازو ، بشر ، قاشقک ، همزن شیشه ای ، پیست آب مقطر ، شیشه ساعت

مثال :

برای تهیه 10  گرم محلول دو درصد NaCl وزنی وزنی باید از یک معادله نسبت تناسب استفاده کنید .

2g NaCl → 100 g

X      →  10 g

در نتیجه 0.2g  NaCl بدست می آید .

ابتدا با قاشقک از ظرف NaCl ، 0.2g  از آن را در شیشه ساعت بریزید و با ترازو وزن کنید تا مقدار دقیقی از NaCl برداشته باشید . سپس آن را به بشر منتقل کنید و با پیست آب مقطر به بشر آب اضافه کنید و و با همزن شیشه ای انقدر هم بزنید تا تمام حل شونده به طور کامل حل شود و در آخر نیز به حجم برسانید ( 10ml ) .

نسبت درصد وزنی حجمی W\V :

] . 100حجم محلول \وزن جسم حل شده[

مثال :

برای تهیه ی 100ml محلول 1 درصد NaCl وزنی حجمی باید از روش تناسب استفاده کنید .

1g NaCl → 100 ml

X  →   100 ml

1 میلی لیتر NaCl بدست می آید .

وسایل مورد نیاز این محلول سازی و روش کار آن مانند محلول سازی از جامدات است .

نسبت درصد حجمی حجمی V\V :

] . 100حجم محلول \ حجم جسم حل شده[

مثال :

برای تهیه  100ml محلول 5 درصد NaCl از محلول 20 درصد آن باید از فرمول محلول سازی مایعات استفاده کنید .

C₁V₁ = C₂V₂

با جایگذاری اعداد، V₂ بدست می آید .

در این محلول سازی محاسبه و وسایل مورد نیاز و روش کار مانند محلول سازی از مایعات است.

گردآورنده: آیدا مظفرزاده

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح پلارجیاریسم و چگونگی بررسی کپی بودن مقالات پرداخته است.

پلاجیاریسم چیست؟

پلاجیاریسم که با نام های دیگر هم معرفی می شود که مانند سرقت ادبی، مشابهت علمی که به معنای این میباشد که عین جملات یا به صورت کپی برداری یا الهام گرفته از مقالاتی که در حال حاضر به چاپ رسیده اند را استفاده کنیم.

قطعا برای اثبات کردن هر مقاله یا هر نوشته یا تحقیقی نیاز داریم از مقالاتی استفاده کنیم که در مورد موضوع بحث قبلا بحث شده و تحقیقات و مقاله هایی در خصوص موضوعات به کاربرد شده باشد که به نتایجی دست پیدا کرده اند ولی این نکته قابل ذکر است که استفاده از نتایج مقالات دیگر باید درحد معقول و قبل قبولی باشد.

اسم های دیگری که به پلاجیاریسم نسبت می دهد عبارتند از: پلاجیاریزم، پلاجریزم و به عبارتی دیگر که بالاتر گفته شد سرقت ادبی.

پلاجیاریسم انواع گوناگونی دارد که از جمله آنها کپی پیست بودن مستقیم و بدون ذکر منبع می باشد و یا یک نمونه دیگر کپی برداری از متنی دیگر بدون بازنویسی و پارافریز آنها می باشد.

سایت های رایگان وجود دارند برای بررسی پلاجیاریسم که معایب و محدودیت هایی را برای تشخیص پلاجیاریسم مشخص می کند، یعنی چند محدودیت جدی که محققین را با تردید روبه رو می کند که شامل موارد زیر می باشد:

1.ناتوانی در جستجوکردن متن در مقالات تمام ناشران به خصوص انتشارات مهم و برجسته

2.محدود بودن جستجوها به متون و نوشته های آنلاین رایگان

3.محدودیت هایی از قبیل استفاده کمتر از لغات

4.تخصصی نبودن جستجوها با توجه به محتوای متون و نوشته ها

5.وجود صفحاتی که در بسیاری از سایت ها تبلیغ می کنند.

در ادامه مطلب می توان گفت: یکی از مهم ترین و معتبرترین و کارآمد ترین ابزار برای تشخیص سرقت ادبی یا دستبرد علمی سایت یا ابزار «آیثنتیکیت» می باشد، که تمام ناشران و کتابخانه های آنلاین معتبر مانند وایلی و ساینس دایرکت از این نرم افزار مهم و کاربردی استفاده می نمایند. این نرم افزار بصورت آنلاین و به صورت مرورگر اینترنتی می باشد و نیاز نیست این اپلیکیشن را برروی کامپیوترهای شخصی خود نصب نمود.

 

پلاجیاریسم

 سایت های رایگان برای چک کردن آنلاین مقاله ها یا فایلهای 

www.checktext.org

www.duplichecker.com

www.smallseotools.com

www.plagtracker.com

www.dustball.com

www.plagiarsisma.net

 معرفی ابزارها و نحوه استفاده از آنها اشاره می کنیم

درمورد بررسی کردن پلاجیاریسم می خواهیم 4 ابزاری را به شما معرفی کنیم که مشابهت را تشخیص دهد البته این ابزارها برای سهولت دسترسی رایگان می باشد ولی نمیتوان گفت کیفیت بالایی دارد اما وضعیت کلی مقاله یا تحقیق مناسب و قابل تامل می باشد.

4ابزاری آنلاین و رایگان که کپی بودن مقاله را بررسی می کند:

Searchenginereports.net.1

این برنامه بسیار کارآمد برای بررسی کپی بودن مقاله ادبی می باشد زیرا سادگی در این برنامه و رابط کاربری آسان که دارد، می توان از آن استفاده نمود.

وقتی وارد این برنامه یا سایت می شویم باید به بخش «پلاجیاریسم چکلر» می توانید با کپی کردن متن خود داخل کادر و یا آپلود نمودن فایل در فرمت تکست یا فایل ورد و زدن دکمه «چک برای پلاجیاریسم» به بررسی فایل خود از نظر کپی بودن یا مشابهت داشتن با مقاله ی دیگری از نظر پلاجیاریسم بررسی و مشخص کرد. در قسمت گزارش آنلاینی که این سایت برای بررسی ارائه می دهد می توان، مشاهده نمود که چه میزان از فایل بررسی شده، دچار پلارجیاریسم شده است و چه میزانی از فایل کپی می باشد و یا به عبارتی دچار پلارجیایسم شده است. در توضیحاتی که قسمت گزارش به ما می دهد می توان به صورت جزئی جمله هایی که مشابهتی با مقاله دارند یا کپی می باشند را تشخیص داده و مشاهده کرد که در پایان گزارشی مبتنی بر یک فایل که به صورت  پی دی اف می باشد، را به صورت یک فایل به ما تحویل داده و مشاهده نمود.

باید به این نکته توجه نمود که این ابزار یا سایت آنلاین نوشته یا تحقیق مارا صرفا با محتواهای آنلاین منتشر می کند و درسطح وب بررسی و مشخص میکند تا به منابع علمی شناخته شده ای دست پیدا نکنیم و در نتیجه گزارش آن را که دارای کم و کاستی هایی می باشد را برای ما مشخص نماید.

یک مزیت خوبی که این سایت دارد، این است که هیچ فایلی را در دیتابیس خود ذخیره نمیکند و تمامی فایل هایی را که بررسی کردید را بعد از گزارش گیری پاک می کند.

 

Plagramme .com.2

دومین سایت یا ابزاری که می توان پلاجیاریسم را درآن بررسی نمود، این ابزار است که دارای دوقسمت پولی و رایگان قابل استفاده است که دقت بالایی در تشخیص و بررسی پلاجیاریسم دارد و طی بررسی های انجام شده از طرف تیم همین سایت میتوان متوجه شد که تا حد قابل قبولی به درصد نرم افزارهای تخصصی و غیررایگان نزدیک می باشد، نکته قابل توجه در این سایت این است که وقتی می خواهد میزان درصد پلاجیاریسم برای هر مقاله را رایگان به ما ارائه می دهد ولی برای دریافت گزارش کامل و جزئیات آن باید به سایت هزینه ای حدود 7 دلار پرداخت کرد.(که می توان گفت این یکی از معایب این سایت می باشد)

و نکته دیگری که در رابطه باااین سایت می باشد این است که نیاز به ثبت نام اولیه داخل سایت دارد و پس از تایید ایمیلی که از طرف سایت به ارسال می شود می توان به مدت نامحدود از فایلهای خود گزارش گیری کرد و نکته قابل ذکر دیگر این است که باید فایل خود را در پنل کاربری که خود سایت به شما ارائه می دهد ، بارگذاری کرد.

کار با این سایت بسیار ساده می باشد و پس از آپلود کردن فایل خود می توان منوی«پیپرز» را به کلیک کرد و به راحتی و سهولت به قسمت رایگان آن که گزارش گیری است، پرداخت.

Essay writing service.3

یکی از دیگر این سایت ها، سایت ایزی می باشد که بسیار کارآمدتر از دو سایت قبلی می باشد و این سایت سرویس های آنلاین بهتری نسبت به بقیه سرویس های آنلاین در اختیار ما می گذارد و این سایت تخصصی تر به بررسی مقالات و کپی بودن یا همان پلاجیاریسم می پردازد. این سرویس در آمریکا قرار دارد و خدمات بسیار متنوع و گسترده در حوزه مشاوره مقالات، نگارش و بررسی متن سخنرانی ها و بررسی مقالات از جنبه گرامری و پارافریز و بازنویسی مقاله و تحقیق و خدماتی که مربوط به پلاجیاریسم را به ما ارائه می دهد.

در قسمت یا بخش پلاجیاریسم می توانیم با قرار دادن فایل متنی یا فایل تحقیق خود را در کادر مربوط و یا بارگذاری فایل در فرمت هایی که در سایت ذکر شده به بررسی آنها از نظر کپی بودن می پردازد و همچنین از امکانات بسیار خوبی که برای بررسی دقیق تر محتوا قرار داده شده است و باید این نکته را توجه داشت که برای اینکه گزارشی به صورت آنلاین در اختیار ما بگذارد، باید باتوجه به گرینه هایی مانند مقاله و محتوای وبسایت و یا رزومه را انتخاب کرد و بعد از وارد کردن عنوان برای فایل یا محتوا روی گزینه «چک مای ایزی» کلیک نمود تا گزارش را تحویل ما دهد و در گزارش تحویلی که برای ما ارسال می کند میزان یکی بودن مقاله و قسمت هایی که دچار پلاجیاریسم شده است را با منبع اصلی برای بررسی به ما نمایش می دهد.

Quetext.4

چهارمین ابزار یا سایتی که قرار است معرفی کنیم این سایت می باشد که بصورت آنلاین است و در شهر تگزاس و ایالات میزوری آمریکا واقع شده است. این سایت دارای دوتا قسمت اشتراک ماهیانه می باشد که یک قسمت آن رایگان و قسمت دیگری آن با پرداخت حق اشتراک (9 دلار) می باشد.

این سایت آنلاین محتوا یا فایل شمارا با بیلیون ها وبسایت آنلاین، میلیون ها کتاب آنلاین و یک میلیون مقاله علمی و تخصصی مقایسه و تطبیق می دهد و یک گزارش کلی در اختیار ما قرار می دهد که میتوانیم در قسمت رایگان متن مقاله خود را در صفحه اصلی و در کادر مشخص شده کپی نمود تا بررسی و درخواست پلاجیاریسم خود را به ما تحویل دهد. این سایت به دلیل سرعت خوبی که دارد محتوا یا فای شما را در چندین دقیقه بررسی کرده و درصد پلاجیاریسم مقاله یا متن را به همراه منابعی که آنها استفاده شده را در اختیار ما قرار میدهد.

تفاوتی که قسمت اشتراکی مقاله با قسمت رایگان دارد این است که محدودیت در تعداد کلمات و بارگذاری فایل است و در بخش رایگان شما نیازی به عضویت و ثبت نام در سایت را ندارید ولی نکته مهم این است که شما کمتر از 500 کلمه برای هربار بررسی را دارید و همچنین قادر نیستید فایل خود را آپلود کنید که البته این معایب برای قسمت اشتراکی نخواهد بود و به راحتی و سهولت می توان گزارش خود را تحویل گرفت.

در این مقاله به 4 ابزار رایگان و آنلاین که بررسی پلاجیاریسم مربوط می شد و دارای محبوبیت بیشتری برای کاربران بود، پرداختیم و به شما دوستان معرفی شد و برای تاکید بیشتر این نکته را توجه داشته باشید اگر برای امور تخصصی مانند ارسال مقاله به مجلات معتبر باید از ابزارهای پیشرفته تری بنام های «آتینیکیت» و یا «ترنتین» که دسترسی به دیتابیس های بزرگی به انتشارات علمی عظیمی دارد، بهره برد ولی بطور کلی این ابزارها بیشتر به بررسی کلی محتوا های شما مانند مقاله یا تحقیق یا پست های وبسایت مناسب و کاربرد فراوان دارد.

گردآورنده: سرکار خانم پریناز زارع

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح ژن درمانی  پرداخته است

ژن درمانی

ژن های موجود در سلولهای بدن نقش مهمی در سلامتی ما دارند.در حقیقت ، یک ژن معیوب می تواند ما را بیمار کند. گاهی اوقات همه یا بخشی از یک ژن معیوب و یا از بدو تولد مفقود است ، یا یک ژن می تواند در طول زندگی بزرگسالان تغییر یا جهش یابد.  هر یک از این تغییرات می تواند نحوه تولید پروتئین را مختل کند و این می تواند به مشکلات سلامتی یا بیماری کمک کند.

با شناخت این موضوع ، دانشمندان ده ها سال در تلاش بودند تا روش هایی را برای اصلاح ژن ها یا جایگزینی ژن های معیوب با ژن های سالم برای معالجه ، درمان یا جلوگیری از بیماری یا وضعیت پزشکی به کار گیرند.در ژن درمانی ، دانشمندان بسته به مشکلی که وجود دارد می توانند یکی از چندین کار را انجام دهند.  آنها می توانند ژن دیگری را که مشکل پزشکی ایجاد نمی کند جایگزین کنند، ژن هایی را برای کمک به بدن در معالجه بیماری یا بعنوان جایگزین برای ژن هایی که مشکل ایجاد می کنند ، اضافه کنند. به منظور قرار دادن ژن های جدید به طور مستقیم در سلول ها ، دانشمندان از وسیله ای به نام “وکتور” استفاده می کنند که از نظر ژنتیکی برای انتقال ژن استفاده می شود.

ژن درمانی می تواند برای اصلاح سلول ها، داخل یا خارج از بدن مورد استفاده قرار گیرد.  هنگامی که این کار در داخل بدن انجام شود ، پزشک، وکتور حامل ژن را مستقیماً در قسمتی از بدن که دارای سلول های معیوب است ، تزریق می کند. در نوعی از ژن درمانی که برای اصلاح سلولها در خارج از بدن مورد استفاده قرار می گیرد، می توان خون، مغز استخوان یا بافت دیگری را از بیمار گرفت و انواع خاصی از سلول ها را می توان در آزمایشگاه از هم جدا کرد.  وکتور حاوی ژن مورد نظر در این سلول ها وارد می شود؛  سلول ها در آزمایشگاه تکثیر می شوند و دوباره به بیمار تزریق می شوند، که در آنجا به تکثیر خود ادامه می دهند و در نهایت اگر درمان موفیت آمیز باشد،ژن‌های جدیدی که توسط وکتور وارد شده‌اند می‌توانند سبب تولید پروتئین‌های عملکردی شوند و اثر مورد نظر را ایجاد کنند.

 

وکتورهای ویروسی

بسیاری از وکتورهای انتقال ژن،از ویروس‌ها استخراج شده اند.این ویروس‌ها اصلاح شده‌اند و بنابراین اگر در موارد انسانی به‌ کار برده شوند ایجاد بیماری نمی‌کنند.توانایی انتقال و تحویل ژن‌های درمانی باعث شده که این ویروس‌ها مناسب طراحی برای سیستم‌های وکتوری شوند.اخیرا دامنه‌ی میزبان و ساختارهای ژنومیک وکتورهای ویروسی در کاربردهای آزمایشگاهی و کلینیکی  بسیار گشترش یافته است. ویروس‌های خاص به دلیل گنجایششان در دریافت ژن‌های خارجی و توانایی آن‌ها برای انتقال موثر و در نتیجه بیان ژن‌های کارآمد،بعنوان وسیله برای انتقال ژن‌ها انتخاب می‌شوند.این‌ها دلایل اصلی این است که وکتورها از ویروس‌ها استخراج می‌شوند و در بیش از 70% ژن‌درمانی‌های کلینیکی در سراسر جهان بکار می‌روند.از این جایی که این وکتورها  دارای مزایا و محدودیت‌های منحصر به فردی هستند،هریک از آن‌ها دارای کاربردهایی هستند که مناسب ویژگی آن‌هاست. کاربردهای وکتورهای ویروسی در سالهای اخیر پیشرفت‌های دلگرم کننده در ژن درمانی پیدا کرده اند.  پیشرفت های چشمگیر در مهندسی وکتور ، انتقال و ایمنی ، درمان مبتنی بر وکتور ویروسی را در خط مقدم پزشکی مدرن قرار داده است.  بردارهای ویروسی برای معالجه بیماریهای مختلفی از جمله متابولیک ، قلب و عروق ، عضله ،ماهیچه‌های قلبی، خون شناسی ، چشم پزشکی و عفونت ها و انواع مختلف سرطان استفاده شده اند.  پیشرفت های اخیر در زمینه ایمونوتراپی ، هر دو روش پیشگیری و درمانی را ارائه داده است.تعدادی از مطالعات بالینی اثربخشی درمانی و پیشگیری کننده در مدلهای جانوری و علاوه بر این در آزمایشات بالینی را نشان داده اند.  چندین داروی وکتور ویروسی نیز در سطح جهان مورد تأیید قرار گرفته است.

امروزه، هر دو ناقل ویروسی و غیر ویروسی مورد استفاده قرار می‌گیرند و درحال توسعه و تغییر و پیشرفت هستند اما  از آنجا که این بررسی بر روی ناقلین ویروسی متمرکز است، رویکردهای ژن درمانی غیر ویروسی در ادامه بحث نخواهد شد.  در عوض، مروری بر بردارهای مختلف ویروسی مبتنی بر آدنوویروس‌ها ، ویروس‌های مرتبط با آدنو (AAV) ،  رتروویروس‌ها ، ویروس‌های هرپس سیمپلکس (HSV) ،لنتی ویروس‌ها بحث خواهد شد.

 

انواع وکتورهای ویروسی

وکتورهای رتروویروسی با ژنوم سلول آلوده ادغام می شوند. آدنوویروس dsDNA بدون پوشش دارای ظرفیت بسته بندی 7.5 کیلوبایت از DNA خارجی است که بیان اپیزومی کوتاه مدت ژن موردنظر در طیف نسبتاً وسیعی از سلولهای میزبان را فراهم می کند.وکتورهای آدنوویروسی می‌توانند به طور موثری ژن‌ها را به انواع گسترده ای از سلولهای تقسیم شونده و غیر تقسیم شونده وارد کنند اما حذف ایمن سلول های آلوده معمولاً بیان ژن ها را در بدن محدود می‌کند. ویروس های هرپس سیمپلکس می‌توانند مقادیر زیادی از DNA های خارج ژنومی را منتقل کنند اما با این حال، سمیت و محافظت از بیان ژن به عنوان چالش باقی مانده است. ‏AAV نیز بسیاری از سلول های تقسیم شونده و غیر تقسیم شوند را آلوده میکند اما DNA آن ظرفیت محدودی دارد. وکتورهای AAV ژنوم ssRNA کوچکی را حمل می کنند ، که امکان انتقال درج های 4 کیلوبایتی را فراهم می آورد.  به طور کلی ، AAV بیان طولانی مدت ژن را از طریق ادغام کروموزومی فراهم می کند.  یک محدودیت در استفاده از AAV مربوط به پاسخ ایمنی ناشی از تجویز مکرر است.  با استفاده از یک سروتیپ AAV متفاوت برای هر بار استفاده مجدد ، این مشکل حل شده است.  موضوع دیگر مربوط به ظرفیت بسته بندی محدود DNA خارجی در ذرات AAV نوترکیب است.  این کمبود توسط طراحی وکتورهای دوگانه AAV برطرف شده است.

رتروویروس‌ها دارای ژنوم ssRNA با ساختار پوششی هستند.این ویروس‌ها از جمله وکتورهایی هستند که ماده ژنتیکی خود را که شامل ژن جدید نیز می‌باشد،با کروموزوم سلول انسانی ادغام می‌کنند در حالیکه سایر ویروس‌ها همچون آدنوویروس‌ها،DNA خود را وارد هسته‌ی سلول می‌کنند اما این DNA با کروموزومی ادغام نمی‌شود.رتروویروسها می توانند حداکثر 8 کیلوبایت درج خارجی را در خود جای دهند و وکتورهای هدف استاندارد را برای برنامه های کاربردی ژن درمانی طولانی مدت نشان دهند.  یکی از اشکالات رتروویروسها عدم توانایی آنها در آلوده کردن سلولهای تقسیم‌نشده است که سبب می‌شود  استفاده از وکتورهای لنتی ویروسی برای ژن درمانی گسترش یابد.  اگرچه لنتی ویروس ها متعلق به خانواده رتروویروس‌ها هستند، اما این قابلیت را دارند که سلول های تقسیم شونده و غیر تقسیم شونده را با ایجاد کمترین سمیت سلولی،تحت تاثیر قرار دهند.

خطرات و چالش ها

مفهوم ژن درمانی ساده به نظر می رسد ، اما کاملاً پیچیده است و مشکلات و خطرات بیشماری وجود دارد که از ژن درمانی با استفاده از وکتورهای ویروسی جلوگیری می کند. ویروس ها معمولاً می توانند بیش از یک نوع سلول را آلوده کنند.  بنابراین، هنگامی که از ناقل ویروسی برای انتقال ژن به بدن استفاده می شود ، ممکن است سلول های سالم و همچنین سلول های سرطانی را آلوده کند.

خطر دیگر این است که ممکن است ژن جدید در جای اشتباهی در DNA قرار بگیرد، احتمالاً باعث جهش مضر برای DNA یا حتی سرطان می شود.  این در کارآزمایی های بالینی برای بیماران نقص ایمنی ترکیبی شدید وابسته به X (X-SCID) اتفاق افتاده است، که در آن سلولهای بنیادی خونساز با استفاده از یک رتروویروس با تراریختگی اصلاحی ترشح شده و این منجر به ایجاد لوسمی سلول T در 4 بیمار از 20 بیمار شد.

علاوه بر این، هنگامی که از ویروس ها برای انتقال DNA به سلول های بدن استفاده می شود، احتمال کمی وجود دارد که این DNA به طور ناخواسته وارد سلول های تولید مثلی بیمار شود.  اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است تغییراتی ایجاد کند که اگر بیمار پس از معالجه صاحب فرزند شود، ممکن است به او منتقل شود.

نگرانی های دیگر شامل این احتمال است که ژنهای منتقل شده بیش از حد بیان شوند و پروتئین از دست رفته ای را تولید کنند که مضر باشد. همچنین این که وکتور ویروسی می تواند یک واکنش ایمنی ایجاد کند و یا ویروس می تواند از بیمار به افراد دیگر یا محیط منتقل شود.

با این حال، پزشکان و دانشمندان در تلاش هستند تا مشکلات احتمالی موجود را برطرف کنند.  آنها قبل از انجام آزمایشات بالینی در انسان از آزمایش حیوانات و سایر اقدامات احتیاطی برای شناسایی و جلوگیری از این خطرات استفاده می کنند.قبل از اینکه یک شرکت بتواند یک محصول ژن درمانی را برای استفاده در انسان به بازار عرضه کند و ژن درمانی عملا برای درمان یک بیمار مورد استفاده قرار بگیرد،دانشمندان باید از پس چالش‌های بسیاری بربیایند، از جمله این که باید آزمایش ژن درمانی از نظر ایمنی و اثربخشی انجام شود تا دانشمندان FDA بتوانند در نظر بگیرند که آیا خطرات درمانی با توجه به مزایای آن قابل قبول است یا خیر.همچنین باید بهترین راه‌ها را برای وارد کردن ژن‌ها و هدف قرار دادن سلول‌های خاص پیدا کنندو نیز اطمینان حاصل کنند که ژن‌ها کاملا توسط بدن کنترل می‌شوند.

ژن درمانی این نوید را برای تبدیل دارو و ایجاد گزینه هایی برای بیمارانی که با بیماری های دشوار و حتی غیر قابل تحمل زندگی می کنند ، داشته است.  از آنجا که دانشمندان به پیشرفتهای چشمگیری در این روش درمانی ادامه می دهند ، FDA متعهد است با بررسی سریع درمان های پیشگویی کننده که امکان نجات جان انسان ها را دارند ، به سرعت بخشیدن به پیشرفت کمک کند.

 

گردآورنده: سرکار خانم لیلا تنهایی

سایت ویستاژن در این مقاله به بین تفاوت نکروز  و آپوپتوز پرداخته است.

آپوپتوز (Apoptosis) چیست؟

آپوپتوز چندین مسیر پیام رسانی سلولی را تلفیق می کند یعنی تصمیم گیری برای مرگ یا ادامه زندگی یک سلول. سلول هایی که آلوده شده اند و یا آسیب دیده اند یا به پایان عمر عملکردی خود رسیده اند وارد یک برنامه خودکشی سلولی کنترل شده به نام آپوپتوز می شوند. مرگ سلولی برنامه ریزی شده نقش مهمی را در طیف گسترده ای از فرآیندهای فیزیولوژیکی هنگام رشد جنین و در بافت های بالغ ایفا می کند. در بیشتر موارد ، مرگ سلولی فیزیولوژیکی با آپوپتوز برخلاف نکروز رخ می دهد. نقص در تنظیم مرگ سلولی آپوپتوز به بسیاری از بیماری ها ، از جمله اختلالات در هنگام تجمع سلول ها (سرطان) یا از بین رفتن سلول (سکته مغزی ، نارسایی قلبی) منجر می شود.

آپوپتوز یک پدیده مورفولوژیکی است. همانطور که با کمک میکروسکوپ نوری (یا ترجیحاً الکترونی ) مشاهده می شود، این فرآیند شامل تراکم کروماتین و قطعه قطعه شدن هسته ای (پیکنوز) و سایر اندامک ها ، خونریزی غشای پلاسما و کوچک و چروکیده شدن سلول است. سرانجام، سلول ها به قطعات کوچک احاطه شده توسط غشاها (اجسام آپوپتوز) شکسته می شوند، که تکه های سلول درون وزیکول هایی بسته بندی شده و با فاگوسیتوز بدون ایجاد پاسخ التهابی پاک می شوند. سلول های مجاور از تخریب درامانند، زیرا اگر آنزیم های هضم کننده سلول در حال آپوپتوز به بیرون نشت کند می تواند موجب صدمه به آنها می شود. رها شدن اجسام آپوپتوز همان چیزی است که الهام گرفته از اصطلاح “آپوپتوز” از یونانی ها، به معنی “خاموش شدن” و یا برگ های در حال سقوط در پاییز از درختان برگریز است.

آپوپتوز در جریان تکوین رویانی به طور گسترده مشاهده می شود و نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. جزییات مولکولی مربوط به آپوپتوز با بررسی مراحل جنینی یک کرم از خانواده نماتود ها به نام سینورا بدیتیس الگانس توسط محققان آشکار شد. از آنجایی که کرم بالغ تنها در حدود هزار سلول دارد محققان توانستند دودمان تک تک سلول ها را بررسی کنند. خودکشی دوره ای سلول ها 131 بار طی نمو کرم و دقیقا در نقاط مشخصی از دودمان سلولی هر کرم اتفاق می افتد . در کرم ها و سایر گونه ها، آپوپتوز توسط پیام هایی آغاز می گردد که سیر زیادی از پروتئین های مسئول خودکشی را در سلول های محکوم به مرگ فعال می کند . بررسی های ژنتیکی بر روی این کرم دو ژن کلیدی برای این فرآیند را مشخص کرده است که  Ced-3و Ced-4  هستند. این پروتئین ها و بسیاری از پروتئین های دیگری که در روند آپوپتوز فعالیت دارند به طور پیوسته در سلول وجود دارند ، اما به شکل غیرفعال هستند. بنابراین فرآیند فعال شدن پروتئینی در تنظیم این فرآیند تاثیر دارد، نه سنتز پروتئین .

آپوپتوز توسط کاسپازها ایجاد می شود

چه عواملی باعث ایجاد این تغییرات مورفولوژیکی می شود که ما آن را آپوپتوز می دانیم و تغییرات بیوشیمیایی که اغلب با این پدیده همراه است؟ پاسخ پروتئازها است.

در این کرم ، پروتئین Ced-9 موجود در غشای خارجی میتوکندری نقش اصلی را در تنظیم فرآیند آپوپتوز بر عهده دارد و در غیاب پیام فعال کننده آپوپتوز ، به عنوان عامل بازدارنده در این فرآیند قرار می گیرد . هنگامی که پیام مرگ سلولی صادر شود این سد شکسته شده و مسیر آپوپتوز موجب فعال شدن پروتئاز ها ، نوکلئاز ها و آنزیم هایی که موجب شکسته شدن پروتئین ها و DNA ها می شود ، می گردد . پروتئاز های اصلی در آپوپتوز ، کاسپازها هستند و در نماتود ها اصلی ترین کاسپاز Ced-3 می باشد .

مسیر های آپوپتوزی و پیام های فعال کننده آنها 

در انسان و سایر پستانداران ، مسیرهای بسیاری ، مشتمل بر 15 نوع مختلف از کاسپازها در فرآیند آپوپتوز دخیل هستند مسیری که مورد استفاده قرار می گیرد بسته به نوع سلول و پیامی است که برای فعال کردن آپوپتوز صادر شده است . یکی از مسیر های اصلی از طریق پروتئین های  میتوکندری است . پروتئین های آپوپتوزی موجب ایجاد سوراخ های بسیار ریزی در غشای خارجی میتوکندری می شوند و این خود باعث نشت پروتئین هایی از میتوکندری به بیرون می شوند که فرآیند آپوپتوز را پیش می برد . نکته ی جالب اینجاست که یکی از آنها سیتوکروم C است ، پروتئینی که در سلول های سالم برای زنجیره انتقال الکترون در میتوکندری ها مورد نیاز است . اما هنگامی که از میتوکندری آزاد می شود به عنوان عامل مرگ فعالیت می کند . فرآیند آپوپتوز میتوکندریایی در پستانداران از پروتئین های مشابهی استفاده می کند که در نماتود ها وجود دارد مانند Ced-3 وCed-4 وCed-9 .

در فرآیند آپوپتوز ، پروتئین ها پیام های مربوط به مسیر های مختلف آپوپتوز را در یک زمان تلفیق کرده و منجر به آپوپتوز سلول می شوند . اکثر اوقات منشا پیام از خارج سلول است مثلا از سلول همسایه ترشح شده است . هنگامی که مولکول حاوی پیام آپوپتوز به گیرنده خود در غشای سلول متصل می شود موجب فعال شدن کاسپازها و سایر آنزیم های آپوپتوزی می گردد بدون اینکه مسیر میتوکندریایی دخیل باشد . دو نوع دیگر از این پیام ها از داخل سلول منشا می گیرند؛یکی از داخل هسته هنگامی که DNA به طور غیرقابل جبرانی تخریب شده باشد و دیگری از شبکه آندوپلاسمی هنگامی که شکل فضایی بسیاری از پروتئین های درونی آن تغییر یابد . در سلول های پستانداران تصمیم به زنده ماندن بستگی به مجموع پیام های حیات یا مرگی دارد که دریافت می کند .

خودکشی سلول ها یک مکانیسم ضروری برای نمو و بقای جانداران است . تشابه بین پروتئین های آپوپتوزی در پستانداران و نماتود ها همچنین وجود آپوپتوز در قارچ های پرسلولی و حتی یک مخمر تک سلولی حاکی از آن است که این فرآیند خیلی زود در تکامل جانداران ایجاد شده است . در مهره داران آپوپتوز فرآیندی ضروری برای نمو سیستم عصبی و عملکرد صحیح سیستم ایمنی است و در انسان ها برای شکل گیری صحیح دست ها و پاها الزامی می باشد . شدت پایین تر آپوپتوز برای ایجاد پاهای پرده دار در ماکیان آبزی مثل مرغابی ها به کار می رود و به عکس ، حالت کامل آن در پاهای بدون پرده سایر مرغان قابل مشاهده است . همچنین در انسان ها عدم وقوع آپوپتوز به طور کامل ممکن است منجر به ایجاد انگشتان دست و پای پرده دار شود . شواهد محکمی دال بر اختلال در آپوپتوز در بیماری های تحلیل دهنده سیستم عصبی مثل پارکینسون و آلزایمر وجود دارد . همچنین سرطان می تواند از نقص در خودکشی سلولی ایجاد شود : برای مثال بین ملانوما ( تومور با منشا سلول های ملانین دار ) و اختلال در پروتئین مشابه Ced-4 در انسان رابطه ی محکمی کشف شده است . بنابراین این گونه به اهمیت ویژه ی مسیر های پیام رسانی مرگ سلولی پی می بریم .

نکروز (Necrosis)و تفاوت آن با آپوپتوز 

نکروز تعریفی از نوعی مرگ سلولی بوده است که فاقد ویژگی آپوپتوز ویا اتوفاژی است و معمولا کنترل نشده در نظر گرفته می شود . تحقیقات اخیر حاکی از آن است که با این حال وقوع و دوره ممکن است تنظیم شده باشد. بعد از ایجاد سیگنال و یا تخریب نکروز شامل علائم کنترل شده فرآیند هایی مانند اختلال عملکرد میتوکندری ، تخلیه ATP ، پارگی زودرس غشای پلاسما و … می باشد . علاوه بر این مهار پروتئین های خاص درگیر در تنظیم آپوپتوز یا اتوفاژی می تواند نوع مرگ سلولی را به نکروز تغییر کند . به همین دلیل است که در نکروز ، تروما و احتمالا برخی از انواع سلول های عصبی ، درک بیشتر ساختار بیوشیمیایی و تعریف مولکولی این فرآیند می تواند پیامد های بالینی مهمی داشته باشد .

مرگ سلولی می تواند از دست دادن غیرقابل برگشت از یکپارچگی غشای پلاسما باشد . از لحاظ معیارهای مورفولوژیکی سه نوع مرگ سلولی در سلول های پستانداران مشخص شده است . نوع اول آپوپتوز ، نوع دوم انباشت زیادی اتوفاژی دوغشایی که بوسیله  ایجاد خلا در سیتوپلاسم مشخص می شود . نوع سوم معروف به نکروز ، نوعی که ویژگی های فرآیند های نوع یک و دو را ندارد .

تعریف پایه ای نکروز در معیار های مورفولوژیکی پارگی اولیه غشا و اتساع ارگان های سیتوپلاسمی بخصوص در میتوکندری است .

تشخیص نوع مرگ سلولی بخصوص در نکروز بسیار مهم است که اغلب با ریزش سلول و آسیب شناسی های انسانی مرتبط است و می تواند منجر به التهاب موضعی شود . علاوه بر این به نظر می رسد که پاکسازی سلول های آپوپتوز متفاوت از سلول های نکروز عمل می کنند به طوری که سلول های آپوپتوز توسط فاگوسیت ها کاملا درگیر می شوند ، سلول های نکروز توسط یک مکانیسم درونی می شوند به این معنی که فقط قسمت هایی از سلول توسط فاگوسیتوز ها گرفته می شوند .

نکروز را به صورت زیر طبقه بندی می کنند :

  • نکروز فیبرینی
  • نکروز آبکی
  • نکروز پنیری
  • نکروز انعقادی
  • نکروز چربی

هر یک از این موارد می تواند نتیجه ی یک نوع بیماری مانند انفارکتوس ، بیماری ایمونولوژیک ، مسمومیت ، آبسه ، سینه پهلو و … در انسان باشد .

به طور کلی می توان گفت در نکروز برخلاف آپوپتوز سلول متورم می شود . در نکروز اجزای درون سلولی تخریب می شود مانند DNA ، ولی در آپوپتوز قطعه قطعه شدن آن را مشاهده می کنید . در واقع آپوپتوز مرگ برنامه ریزی شده ی سلول است و با مصرف انرژی همراه می باشد . توجه کنید که در آپوپتوز پاسخ التهابی برخلاف نکروز وجود ندارد و آسیبی به سلول های دیگر وارد نمی کند درحالی که در نکروز سلول های مجاور نیز نابود می شوند.

گردآورنده: سرکار خانم آیدا مظفرزاده 

سایت ویستاژن در این مقاله به توضیح کریسپر پرداخته است.

 

کریسپر چیست؟

کریسپر نوعی سیستم ایمنی تطابق پذیر در باکتری ها است که آن ها را قادر به کشف دی ان ای ویروس و بعد نابودیشان می کند. بخشی از سیستم کریسپر، پروتئینی به نام کَس ۹ است، که قابلیت جستجو، برش زدن و سرانجام استحالهٔ دی ان ای ویروس را به روشی خاص دارد. فناوری کریسپر به دانشمندان اجازه می دهد، تغییراتی در دی ان ای سلول ها ایجاد کنند.

کریسپر نوعی تکنولوژی جدید ویرایش ژنتیکی است که می تواند به پیشرفت ژن درمانی کمک های زیادی کند. تاکنون ژن درمانی عمدتا از طریق تکنیک (انتقال ژن) انجام شده است؛ به این صورت که یک ویروس بی گزند، نسخه ی سالمی از یک ژن را به سلول منتقل می کند تا جای ژن معیوب را که بیماری ایجاد کرده، بگیرد. اما در روش کریسپر، دانشمندان می توانند مستقیما ژن معیوب را اصلاح کنند. آنها دنای معیوب را جدا کرده و به جای آن یک دنای سالم می گذارند. قاعدتا، این روش باید خیلی بهتر از اضافه کردن یک ژن جدید جواب دهد، چون در این صورت خطرات ناشی از اضافه کردن یک ژن غریبه و خارجی از میان می رود. گاهی اوقات ممکن است این ژن خارجی در مکان اشتباهی قرار گیرد و منجر به سرطان شود. اما ژنی که با تکنیک کریسپر ترمیم شده تحت کنترل خواهد بود.
این روش برای اکثر بیماری ها مفید است، مثلا بیماری های دیستروفی ماهیچه ای و فیبروز سیستیک باید از طریق ویرایش ژنتیکی درمان شوند. اگر پزشکان سلول های فرد بیمار را جدا کرده و آنها را ترمیم کنند و سپس دوباره آنها را به بدن بازگردانند، تعداد بسیار کمی از این سلول ها زنده می مانند. ویرایش ژنتیکی هم مثل تکنیک انتقال ژن با چالش های زیادی رو به رو است. محققان باید روش هایی پیدا کنند تا کریسپر به طور موثر در بافت های بدن یک فرد کار کند.
یکی از مهم ترین ریسک های کریسپر که به وفور درباره ی آن بحث می شود، آنزیم کس 9 است. این آنزیم باید قسمت خاصی از توالی دنای را برش دهد، اما ممکن است در قسمت های دیگری از ژنوم هم شکاف ایجاد کند که می تواند به جهش های ژنتیکی و افزایش احتمال ابتلا به سرطان منجر شود. محققان به دنبال این هستند که دقت کریسپر را افزایش دهند.

تاریخچه سیستم کریسپر

اولین بار سیستم کریسپر در اشرشیا کلای به عنوان یک توالی تکراری ۲۹ نوکلئوتیدی با فاصله ۳۲ نوکلئوتیدی توسط یوشیزومی ایشی نو ژاپنی در سال ۱۹۸۷ مطرح شد که باکتری ها و آرکی باکتری ها را از حمله باکتریوفاژها و پلاسمیدها محافظت می کند. این سیستم های دفاعی به یک رِنا کوچک شناساگر توالی خاص تکیه می کنند و اسیدهای نوکلئیک خارجی را خاموش می کنند.
امروزه دانش ژنتیک با پیشرفت های فراوانی همراه بوده است و همین امر می تواند زمینه ساز درمان بسیاری از بیماری های صعب العلاج و حتی لاعلاج باشد! کریسپر یکی از جدید ترین تکنولوژی ها در درمان بیماری ها و ناهنجاری های ژنتیکی است که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.
تصور کنید که یک جهش ژنتیکی نادری را به ارث برده اید و این جهش در سن 50 سالگی قطعا سبب ابتلای شما به سرطانی لاعلاج می شود (به دور از جان تان البته). و احتمالا در اثر ابتلا به همین سرطان هم بدن شما به قدری ضعیف می شود که دیگر توان مقاومت نداشته و فوت خواهید کرد. اما اگر به شما بگوییم این ژن به ارث رسیده از اجدادتان را می توانید کاملا از ژنوم خود خارج کنید و نسل های بعد از شما نیز صفت کد شده (سرطان) توسط این ژن را بروز ندهند چطور؟
همین چند خط، به طور کاملا ساده تکنیک ویرایش ژن کریسپر را توضیح می دهند. این فناوری پیشرفته نه تنها می تواند استخر ژنی جوامع بشری (مجموعه ژنوم تمام مردم یک جامعه) را اصلاح و دستخوش تغییرات گسترده کند، بلکه قادر است سیستم سلامت، غذا و دارو، کشاورزی و تمام صنایع مرتبط با علوم زیستی را از پایه و اساس دگرگون سازد.

کریسپر کس 9

اختلالات ژتیکی شامل: جهش ها، ناهنجاری ها و … برای هر فردی ممکن به وجود آید. درمان این
اختلالات به هیچ وجه ممکن نخواهد بود مگر به وسیله اصلاح ژن که شامل بیان و روشن شدن برخی ژن
ها و یا جلوگیری از بیان برخی زن ها و … است. از رو در حال حاضر مطمئن ترین روش درمانی استفاده
از کریسپر کس است.
کریسپر کَس ۹ ابزاری برای اصلاح ژن است که در دنیا هویاهویی ایجاد کرده است. این ابزار سریع، ارزان و بسیار دقیق تر از تکنیک هایی است که قبلا برای ویرایش ژن استفاده می شده و دارای طیف گسترده ای از برنامه های کاربردی بالقوه است. کریسپر کَس ۹ تکنولوژی منحصر به فردی است که این امکان را ایجاد می کند تا بتوان با حذف، اضافه کردن یا جایگزین کردن بخشی از ژنوم را ویرایش نمود. این روش در حال حاضر روشی ساده ،دقیق و تطبیق پذیر برای دست ورزی ژنتیک می باشد.
در حقیقت برخی از باکتری ها دارای سیستم ساده کریسپر کَس ۹ برای ویرایش ژن می باشند که برای
پاسخ به عوامل مهاجم نظیر ویروس ها بکار می رود و این فرآیند مانند سیستم ایمنی برای آنها تلقی
می شود. کریسپر در باکتری ها قسمتی از دنای باکتری را قطع کرده و در تهاجم بعدی به باکتری برای
شناسایی پاتوژن کمک میکند. دانشمندان از این سیستم در سلول های دیگر جانوران شامل موش و انسان استفاده کرده اند.

کاربردهای کریسپر

۱. ساخت عضو پیوندی
عضوهای اهدایی برای افرادی که به آن نیاز دارند، به شدت محدودند و قبل از این که دانشمندان بتوانند از
سلول های بنیادی اعضای جدیدی بسازند، باید برخی گزینه های جایگزین را هم در نظر گرفت. استفاده از
خوک برای اهدای کلیهمی تواند یک راهکار باشد. متءسفانه خطر ابتلا به ویروس آنفولانزای خوکی هنوز
وجود دارد؛ اما با تکنیک ویرایش ژنی کریسپر امکان برطرف کردن این مشکل وجود دارد. با این تکنیک
می توان ژن های بیماری زا را از بدن خوک برداشت.

۲. تزریق انسولین به بیماران دیابتی
برای افراد مبتلا به دیابت نوع دوم، تزریق انسولین مورد نیاز بدن، می تواند پروسه ای دردناک و نامطلوب باشد. ساخت یک پیوند پوستی که حاوی پروتئین ویرایش شده با تکنیک کریسپر باشد، می تواند انسولین سطح قند خون را تنظیم و روش مرسوم تزریق را به کلی منسوخ کند.

۳. درمان بیماری های قلبی
ویرایش ژن های انسان هنوز مفهومی آینده نگرانه است که می تواند در آینده، دانشمندان را از لحاظ
اخلاقی و پزشکی به چالش بکشد. اما ممکن است تکنیک ویرایش ژنی کریسپر به این موضوع کمک کند؛
خصوصا با آزمایش موفق که اخیرا برای ویرایش ژنتیکی بیماری قلبی در جنین انسان انجام شد. این
آزمایش توانست امیدواری های زیادی برای درمان بیماری های قلبی در آینده به وجود بیاورد.

۴. تغییر رنگ گل ها
شاید پر کردن یک باغ با گل های رنگارنگ، همچون درمان بیماری های قلبی و دیابت از اولویت های ویرایش ژنی کریسپر نباشد؛ اما برای بسیاری از مردم یک دنیای زیباتر، هنوز هم ایده ی جذابی است. دانشمندان با تغییر ژن رنگ گل نیلوفر پیچیا، قادر به تغییر رنگ آن بودند. این اولین باری بود که تغییر رنگ گل ها با استفاده از تکنیک کریسپر انجام می شد. این موفقیت می تواند کاربردهای بالقوه زیادی
داشته باشد؛ ممکن است روزی بتوانید گل های گلخانه ی خود را به رنگ مطلوب رنگ آمیزی کنید!

۵. درمان برخی بیماری ها در موش ها
پس از نگرانی هایی که در مورد خطر جهش های ناخواسته ژنی مرتبط به تکنیک کریسپر به وجود آمد، دانشمندان به دنبال تکنیکی بودند که بدون بریدن و چسباندن، قادر به ویرایش ژن های انسان باشند. آن هاتوانستند از چنین روشی برای درمان برخی بیماری ها در موش بهره ببرند.

۶. مقابله با فوق باکتری ها
قبل از ظهور آنتی بیوتیک ها، مرگ ناشی از عفونت های ناخوشایند، یک واقعیت تلخ بود. اکنون به نظر
می رسد با افزایش باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک، دوباره به چنین دوران تاریکی بازگشته ایم. یکی از
روش هایی که می توان باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک را از بین برد، ویرایش ویروس ها به نحوی است روش هایی که می توان باکتری های مقاوم به آنتی بیوتیک را از بین برد، ویرایش ویروس ها به نحوی است.

هشدار ها و خط قرمز اخلاقی
با توجه به اینکه فناوری کریسپر به نوعی یک ابزار تغییر دی ان ای محسوب می شود، از لحاظ اصلاح
ژنتیک انسانی نگران هایی را به همراه دارد. اخیرا محققان چینی توانسته اند یک جفت نوزاد دوقلو
مهندسی ژنتیک شده به نام های لولو و نانا را به دنیا آورند که چنین موضوعی باعث شده است موجبی از
نگرانی ها در خصوص این فناوری ایجاد شود.
امروزه اصلاح ژنتیک انسان در تمامی کشور ها ممنوع است و از این محققان چینی به سرپرستی
جیانکوی هه از دانشگاه علوم و فناوری جنوبی شنژن در این خصوص بازجویی می شود. این نوزادان که
با اصلاح ژنتیک به دنیا آمدند به نام نوزادان طراح معروف هستند و از نظر جامعه جهانی توسط یک
عمل غیر اخلاقی به وجود آمده اند.

گردآوری: جناب آقای حسن مسرور