سایت ویستاژن در این مطلب به توضیح روش کروماتوگرافی یا  FPLC پرداخته است.

کروماتوگرافی یا FPLC چیست؟

کروماتوگرافی یا سَوانِگاری تکنیکی ساده است برای جداسازی و خالص سازی ترکیبات مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. کروماتوگرافی بر اصل پخش فاز بنیان نهاده شده است. بطور کلی می توان بیان‌ داشت که کروماتوگرافی دارای دو فاز ساکن و متحرک است. و بر اساس فاز متحرک نامگذاری می شود، می توان گفت هنگامی که‌ فاز ثابت بخش دو یا چند جز در این دو فاز متفاوت باشد.
اجزای مربوطه قابلیت در فاز متحرک را دارا می باشند، هرچه فاز ساکن، یک‌ جز محکم تر نگه دارد. درصد مولکول های جزئی بی حرکت نگه داشته شده بیشتر می شود، بنابراین بطور متوسط مولکول های جزئی که با شدت کمتر نگه داشته می شوند، نسبت به مولکول های دیگر با سرعت بیشتری ازروی فاز ساکن عبور می کنند، همانطور که قبلاً گفته شد: کروماتوگرافی دارای ۲ فاز ساکن و متحرک می باشد که بر اساس فاز متحرک به دو دسته تقسیم بندی می شود که عبارتند از

انواع کروماتوگرافی

۱.کروماتوگرافی مایع

کاربرد این نوع کروماتوگرافی بیشتر در بخش های آموزشی، پژوهشی و در صنایع داروسازی و غذایی می باشد.

۲.کروماتوگرافی گازی

این روش بیشتر در صنعت و بخش پژوهشی مورد استفاده می باشد.

بر حسب کاربرد، چهار نوع کروماتوگرافی در آزمایشگاه مورد استفاده قرار می گیرد.

۱.کروماتوگرافی مایع_گاز

این دسته جز کروماتوگرافی گازی می باشد و اساس روش آن GLC است که کاربرد وسیعی دارد و بین فاز متحرک گازی و‌ یک فاز مایع ثبت می شود که بر روی یک سطح ماده جامد بی اثر می باشد.

۲.کروماتوگرافی ستونی

فرآیندی بسیار آرام می باشد که به مقدار بسیار زیادی از نمونه یا محلول لازم است و بین فازهای مایع و جامد انجام می پذیرد.

۳.کروماتوگرافی لایه نازک (TLC)

این متد بسیار آسان است و به سرعت انجام می شود و‌ برای تفکیک اجزا یک مخلوط بسیار مفید است‌. این روش نوعی کروماتوگرافی جذبی جامد-مایع است و اصول و اساس آن مانند کروماتوگرافی ستونی می باشد ولی در این مورد جسم جامد بصورت یک لایه نازک بر روی یک قطعه شیشه یا یک تکه پلاستیک مقاوم پخش می شود. یک قطره از محلول نمونه یا مجهول را در نزدیکی لبه صفحه گذاشته می شود و صفحه را همراه میزان کافی از حلال استخراج کننده در ظرفی قرار داده می شود.
میزان حلال باید به صورتی باشد که فقط در سطح زیر لکه قرار بگیرد.حلال باید به سمت بالای صفحه رفته و اجزا مخلوط را با سرعتهای متفاوت همراه خود می کند. در‌ واقع ممکن است؛ بسیاری از لکه ها روی صفحه پدیدار می شوند. و یکی از مزیت های این روش احتیاج به میزان بسیار کمی از محلول مورد استفاده قرار می گیرد.

۴.کروماتوگرافی کاغذی

این روش بر روی یک کاغذ ممکن است ۲ساعت زمان ببرد. این نوع ازمایش که زیرمجموعه کروماتوگرافی مایع می باشد، زیرا در این روش فاز متحرک حلالی می باشد که در شرایط مایع است.ساختار این نوع کاغذ از فیبرهای سلولزی می باشد.که عموماً بطور غیرمنظم در کنار یکدیگرند و باعث اختلال در کاغذ می شود. این امر خاصیت موئینگی را بر روی کاغذ افزایش می یابد که باعث می شود حلال های قطبی بویژه آب و الکل به راحتی بر روی سطح کاغذ نفوذ می یابد.

RF در کروماتوگرافی چیست؟

مشخصه ای است که می توان به نسبت مسافت طی شده توسط نمونه به نسبت طی شده توسط حلال می باشد، که تشخیصی بر بیان نوع ماده است.
Rf=b/a=
مسافت طی شده توسط نمونه/ مسافت طی شده توسط حلال.

کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا HPLC

کروماتوگرافی مایع FPLC

(Fast Protein Liquid chromatography) یا کروماتوگرافی مایع سریع پروتئین که زیرمجموعه کروماتوگرافی مایع می باشد و در موارد آنالیز و یا خالص سازی مخلوط پروتئین ها مورد استفاده قرار می گیرد. این روش قادر است نمونه هایی با ابعاد چند میلی گرم (با ستون هایی با حجم ۵ لیتر یا کمتر) تا نمونه های صنعتی با ابعاد کیلوگرمی (با ستون هایی با حجم چندین لیتر) را به آسانی تجزیه و تحلیل می کنند. روش FPLC علاوه بر پروتئین ها برای تخلیص سایر مولکول های زیستی مانند لیپوپروتئین ها RNA و DNA مورد استفاده قرار می گیرد.این دستگاه مانند دیگر سیستم های کروماتوگرافی، جداسازی را بر طبق برهم کنش متفاوت اجزای محلول با دو فاز ساکن و متحرک انجام می دهد. در FPLC فاز متحرک یک محلول آبی یا (بافر) می باشد. شدت جریان بافر با استفاده از یک پمپ کنترل بطور معمول ثابت نگه داشته می شود، درحالی که ترکیب بافر می تواند با ترکیب مایعات در روش FPLC، جداسازی پروتئین را درزمان بسیار کوتاه تری نسبت به سایر روش ها انجام داد که بحث زمان در این روش مهم ترین عامل و پراهمیت است زیرا در صنعت برای تخلیص پروتئین در مقیاسی بزرگتر کاربرد دارد و به شکل بسیار وسیعی استفاده می شود.
ویژگی دیگری که این روش داراست واین روش را دارای تمایز کرده است فاز ساکن آن است که از دانه های با قطر کم تشکیل شده و درون یک ستون استوانه شیشه ای یا پلاستیکی با حجم بالا قرار دارد. در دستگاه FPLC طیف وسیعی از بافرهای آبی (متحرک) و فازهای ساکن به کار برده می شود.

گردآورنده: سرکار خانم پریناز زارع